Memlekette herkesin ortak olduğu az mevzu var. Bunlardan biri de ahlak. Çocuk istismarından, sokaklarda her şekilde ve bir şekilde kol gezen ahlaksızlığın çemberini konuşuyor medya üzerinden… Daha önce de yazmıştım… Toplum hayatında uzun süreler içinde yerleşen ve zamanla değişen , o topluma dahil olan kimselerin kendilerini uymakla zorunlu saydıkları davranış kurallarına Ahlak deniyor .
Ahlak insanın zorlanmadan , iradesi ve aklı ile belli ölçülere göre seçtiği davranışlarda bulunmasıdır. Bir amaca yönelerek isteyerek iyi davranışlarda bulunma ve kötü davranışlardan sakınma gücüdür. Ahlakın en basit ilkesi dürüstlüktür. Kişinin söylediği şeyi ilk önce kendisinin yapması, özünün sözünün bir olmasıdır.
Ahlak İnsanların toplum içindeki davranışlarını ve birbirleriyle ilişkilerini düzenlemek amacıyla başvurulan kurallar sistemi, başka insanların davranışlarını olumlu ya da olumsuz biçimde yargılamakta kullanılan ölçütler bütünüdür. Tarih boyunca her insan topluluğunda ahlak sistemi var olmuştur. Bu sistem toplumdan topluma ve aynı toplum içinde çağdan çağa değişiklik gösterir.
Etik tarihinde başlıca üç yaklaşımdan söz edilebilir, bunlar mutluluk, erdem ya da faydadır.
Mutluluk ve hazzı temel alan filozoflar mutlu yaşamın haz elde etmekle olabileceğini savunmuşlardır.Yaşamda esas olan hazdır. Erdemi temel alanlar ise nasıl erdemli olunabileceği konusunu incelemişler ve ancak bilgelikle erdemli olunabileceğini söylemişler, bir kısmı da erdemin ne olduğu konusunu incelemişler açıklamaya çalışmışlardır. Sokrates , Platon ve Aristotales erdemin bilgisini ortaya koyma yoluna gitmişlerdir.
Sokrates iyi ve mutlu yaşamın erdemin bilgisine bağlı olduğunu savunmuş, bunun için de erdemin ne olduğunu araştırmıştır. Erdemin bilgi olup olmadığını sorgulamış, erdemin bilgi ise öğretilebilir , bilgi değil ise öğretilemez olduğu şeklinde sonuca varmıştır .
Platon’un felsefi çabalarının amacı bireylerin ve toplumun ahlaki bir yüksekliğe erişmeleri ve mutlu kılınmalarıydı. Platon, mutluluğu gerek bireyler, gerekse toplum için nihai amaç olarak görmekteydi. Ahlak anlayışı da mutluluğun elde edilmesine yönelmişti. Bu nedenle Platon’un ahlak anlayışı bir “mutluluk ahlakı” olarak nitelenebilir.
Platon mutluluğu sağlayacak şeyin '' İyiye Yönelmek '' olduğunu düşünüyordu. İyi olmaya çalışan birey, kendi doğasını tamamlamak yolunda mesafe kat etmiş, kendine yeterli hâle gelmiş insandır. Bu yüzden mutlu olmak isteyen herkesin iyiyi istemesi, iyiyi hayatının amacı sayması gerekmekteydi. İnsanı mutlulaştıran şey iyilikse insanı 'iyi ' yapan nedir? İnsanı iyi yapan değerler erdem , doğruluk ve adalettir Platon' a göre .
Kalıtım ve çevre, aile, okul eğitimi, akran ve arkadaş çevresi, din, kitle iletişim araçları,kültür ve ekonomi bireylerin ahlaki gelişimlerini belirleyen faktörlerdir. Bireyler, büyüme ve gelişme sürecinde Ahlaki özelliklerini kazanırlar . İnsan, doğumuyla birlikte ömrünün sonuna kadar biyolojik, psikolojik ve sosyal gelişim süreçleri yaşar. Bireyin ahlaki gelişimi de bu süreçlere paralel olarak şekillenir. Ahlakı etkileyen faktörlerden Kalıtım, anne ve babadan bireye genetik yollar ile geçen özellik ve yeteneklere denir . Çevre ise, bireyin kişiliğini etkileyen ve kalıtımsal olmayan etkenleri içine alan bir kavramdır. Bireyin fizksel ve sosyal çevresi vardır. Sıcaklı , ışık , bitkiler gibi unsurlar bireyin fiziksel çevresini oluşturur. Bireyin etrafındaki insanlar, onların gelenek ve görenekleri gibi unsurlar da bireyin sosyal ve kültürel çevresini meydana getirir. Zihinsel yetenekler, duygusal denge, mizaç gibi psikolojik özellikler kalıtımsaldır.
Ahlakı konu alan felsefe dalına ahlak felsefesi ya da etik adı verilir. Ahlak; değerler sisteminden oluşan kurallar bütünü iken, Etik;ahlakı felsefi açıdan inceleyen ve açıklayan felsefe dalıdır. Ahlakın ne olduğunu, ahlaki davranışın nasıl oluştuğunu, iyi ve kötü davranışların nedenini inceler. Yani etik, insan davranışlarının ahlaki özünü ve yapısını inceler. Ahlak iyi ve kötü davranışların, eylemlerin pratikteki değeri, etik ise iyi ve kötü davranışın teorisi şeklinde tanımlanır.
Etik, doğru davranışı, yanlış davranıştan ayırabilmek amacıyla ahlâk kavramının doğasını anlamaya çalışır.
Dilimizde günlük kullanımda “etik” sözcüğü sıklıkla “ahlak” sözcüğü yerine kullanılıyor. Maalesef. Ancak, etik ve ahlak birbirinden farklı kavramlardır .Etik, geçmişten günümüze bireyin davranış ve eylemlerinin; ahlaki açıdan doğru olup olmadığının değerlendirmesinden oluşmaktadır. Etik doğru ve yanlış davranışın teorisidir. Ahlâk ise bu teorilerin uygulamasıdır. Ahlaki değil de etik ilkelerden; etik değil de ahlaki bir davranış tarzından söz etmenin daha uygun olacağı ifade edilmektedir. Yani, etik; bireyin belli bir durumda ifade etmek istediği değerlerle ilgiliyken, ahlâk; bu değerlerin uygulamasıyla ilgilenmektedir
***
Ahlak mahlak, etik, metik… Bu konuda kalem oynatmaya devam edeceğim….
Sayfa başına git