Bu dünyadan bir Mümtaz Hoca geçti

11 Kasım 2019 günü ulusalcı-antiemperyalist ve de antikapitalist kimliğiyle öne çıkan  güzel yurdumun “Büyük İnsanlar”dan birini,Mümtaz Soysal Hoca’yı  sonsuzluğa uğurladık.

Hoca’nın  en çok ilgilendiği  konuların başında;  Kıbrıs ve genç Cumhuriyetin değerlerinin satılması geliyordu.

KKTC için vermiş olduğu mücadele konusunda nitelikli yazılar  kaleme alındı. Kanımca en az o kadar ilgilendiği konuların önceliğini, genç Cumhuriyetin değerlerinin satılması,bir başka  deyişle özelleştirilmesi idi.

Mümtaz Hoca’nın özelleştirmeye karşı vermiş olduğu mücadelenin günümüzde ne kadar doğru olduğu gör(e)meyen, duy(a)mayan ve de farkında ol(a)mayanlara  göstermekte yarar var.

Mümtaz Hoca,Özelleştirme İle Türkiye Ekonomisinin Kolaylıkla Çökertilebileceğini Görmüştü.

Anımsatalım;Trump adlı Amerika Birleşik Devletler Başkanı 7 Ekim 2019 tarihli bir tweette, Türkiye'nin Suriye'ye yapacağı olası müdahale öncesi yanlış bir şey yapması durumunda ekonomisini çökertme tehdidinde bulunarak, "Türkiye ekonomisini tamamen yıkarım, yok ederim (ki daha önce yaptım)" demişti.

“Neden Türkiye’nin En Zayıf Halkası  Ekonomi?” idi. Çünkü   40 yılı geçen süreçte Türkiye ekonomisi,özelleştirme ve küreselleş(tir)me) örtük adıyla saklanan yeni liberal politikalarla  üretim ekonomisinden tüketim ekonomisine dönüştürülmüştü.

Özelleştirme için KİT’ler önce karadelik ilan edildi ve zararlı duruma gelmesi için ne gerekiyorsa yapıldı. Özel sektöre devredildi ya da kapatıldı.

Oysa Türkiye’de özelleştirmenin hedefi olan KİT’ler, emperyalizme karşı verilen mücadele ile kurulan Cumhuriyet döneminin ürünüydüler. Siyasal alanda kazanılan bağımsızlığın, ekonomik ve toplumsal alanda kalkınma ile korunabileceği yaklaşımının gereği olarak kurulmuşlardı.

İşte Mümtaz Hoca;bu konuda en nitelikli mücadeleyi veren  bir Cumhuriyet aydını olarak öne çıkmıştı.

Mümtaz Hoca,Özelleştirmeye Karşı Nasıl Mücadele Vermişti?

Hoca,özelleştirmeye  karşı mücadelesini uzun süre başkanlığını yapmış olduğu  Türkiye Kamu İşletmeciliğini Geliştirme Merkezi Vakfı (KİGEM) ile vermişti. Özal ile başlayan ve devamında bütün iktidarların devleti küçültme ve kaynak bulma aracı olarak kullandığı özelleştirme  politikalarına,  ne yazık ki dönemin  sosyal demokrat, yeni liberal (sol?) partileri de  desteklemişti.

KİGEM,özelleştirme uygulamalarının kanunsuzluğunu yargı kararlarıyla tescilledi.  Türk Telekom’un özelleştirme sürecinde Anayasa Mahkemesi’nden dört kez, elektrik özelleştirmelerin için üç kez iptal kararı çıkarttı. Karabük, Seydişehir ve Sümerbank gibi kritik özelleştirme işlemlerinin hukuksuzluğunu da mahkeme kararlarıyla tescil ettirdi.

 KİGEM, hukuk mücadelelerini yürütürken emek ve meslek örgütlerini  ile konuyu geniş kitlelere de mal ettirdi. Elektrik santrallerinin özelleştirme kapsamına alındığı yıllarda KİGEM, Türk-İş’e bağlı sendikalar ile , bütün illerde miting düzenlenmesine önayak oldu. O mitinglerin sonuncusu, bir milyonu aşkın insanın katılımıyla Ankara’da gerçekleşmişti.

Mümtaz Hoca’nın ulusalcı-antiemperyalist ve de antikapitalist mücadelesi ile yolları kesişen çok sayıda kişi var.

İzin verirseniz  ben de bir kadirbilirlik olarak Hoca ile ilgili bir anımı aktarmak  isterim.

12 Eylül 1980 ABD güdümlü askeri darbe, bütün  yurtsever güçlerin olduğu gibi üniversitelerin de  üstünden silindir gibi geçmişti. Dönemin Yüksek Öğrenim(YÖK) Başkanı,gazeteci Metin Toker’in çıkarmış olduğu Akis Dergisi’nde “Key Man” (*) olarak nitelenen İhsan Doğramacı idi. Darbe ile çok sayıda akademisyen sıkı yönetim kararı  ile üniversitelerinden yurtsever kimliklerinden dolayı uzaklaştırılmışlardı.

Ben de onlardan biri idim. Ve de göreve iade edilmem için İdari mahkemeye başvurmuştum. Beş yılı süren dava sürecinin sonunda,göreve iade edilmem konusunda  iki mahkeme kararı çıkmıştı. Ancak dönemin Ege Üniversitesi Rektörü,kararı uygulamayacağını bildirdi,hatta “Marko Paşa’ya kadar gidebileceğimi”  söyledi. Ben de konuyu ayrıntısıyla mahkeme kararlarıyla birlikte ,o yıllarda Milliyet Gazetesi’nde “Açı” başlığıyla yazı yazan Mümtaz Hoca’ya iletmiştim.

Hoca,7 Ocak 1986 tarihli “Anarşi” adlı  makalesinde , olayı ana hatları ile anlatmış ve devletin mahkeme kararlarını  uygulamak zorunda  olduğunu  değinerek şöyle yazmıştı:” …Eğer anarşi, ’otorite yokluğundan doğan karmaşa’ demekse, otoriteyi temsil eden devlet, bütün kuruluşlarıyla, üniversitesi, belediyesi ve mahkemesiyle, tutarlı olmak zorundadır.”

Hoca’nın bu yazısı ve de Bornova Savcılığına yapmış olduğum suç duyurusu, dönemin YÖK yöneticilerini harekete geçirmiş olacak ki, bir süre sonra bana “Marko Paşa’ya kadar gidebileceğimi”  öneren Ege Üniversitesi Rektörü ,evime kadar makam arabasını göndermiş,”Neredesin? Senin görevini iade ediyorum.” demişti.

Yıllar sonra Hoca ile bir toplantıda buluştuğumda yazısını imzalatmıştım. Bir onur madalyası olarak saklamaktayım.

Mümtaz Hoca’nın Mirasına Nasıl Sahip Çıkmalıyız?

Mümtaz Hoca’nın sahip çıktığı KİT’ler,  Atatürk dönemi ile kuruluşları gerçekleştirilen  “Kamucu Bir Ekonomi”nin araçları idi.  İşte bu anlamda,Atatürk’ün izinden giden en bilinçli ve yurtsever aydınlardan biri olan  Mümtaz Hoca’nın mirasına sahip çıkmak, bağımsızlık temelinde ve merkez ülkelerin denetiminden uzaklaşarak kendi gücüne dayalı, daha eşitlikçi bir kalkınma modelini-salt büyümeci değil-ve bu modelle bağlantılı  ekonomiyi gerçekleştirmekten geçiyor.

Yazımı, Mine G.Kırıkkanat’ın 17 Kasım 2019 tarihli “Bir yıldız kaydı,bir Mümtaz söndü…” yazısından bir önerisi  ile  sonlandırmak istiyorum.

Mümtaz Hoca için ”…Türkiye’nin bir Pantheon’u (**) olsa,oraya gömülmeyi fazlasıyla hak eden bir ‘Büyük İnsan’dır.Belki bir gün hakkı teslim edilir,kim bilir?”diye yazmış.

Kırıkkanat’ın bu önerisini yürekten paylaşıyor ve destekliyorum.

(*) Key Man,”Anahtar Adam” anlamına geliyor.27 Mayıs 1960 Askeri darbesini izleyen yıllarda Türkiye’ye bir başbakan aranırken adı geçenlerden biri de İhsan Doğramacı idi. Akis Dergisi’nde,ihtisasını Amerika’da yapmış  olan İhsan Doğramacı’ya Ankara siyası çevrelerinde, Türkiye’deki birinci sınıf “ key man”lerden nazarı ile bakılmakta olduğu yazılmıştır(Akis.Haftalık Aktüalite Dergisi,19 Şubat 1965.Sayı 557 Cilt:XXXIII.,s.12)

(**) Pantheon,Fransız Entelektüellerinin anıt mezarı’dır.Anıt mezarda Voltaire,Victor Hugo,Emile Zola,Piere-Marie Currie,Jean-Jaugues Rousseau ve Alexandre Dumas gibi düşün,bilim ve edebiyatçı kişilerin mezarları bulunuyor.Türkiye’de neden olmasın?