Pehlivan tefrikası gibi, döne döne gösterilen şu Amerikan filmleri varya hani… yalınayak başı kabak, bir deri bir kemik… Apaçi, Siyu ve Komançi’lerle yapılan savaşlar !
Tabii ki, gelenler yerlileri yenmişti de… 1492’deki keşif zamanında, 10 milyon kadar olan yerliler, 19. yyıl ortalarında, soykırımla % 90 azalmış, 2,5 milyon kadarı da… 1952’ye kadar, küçük bir alanda yaşamaya… mecbur bırakılmışlardı.
Siyu’ların lideri Oturan Boğa’yı da sirk cambazı yapmışlar… İsyancı diye de, 1890’daki çatışmada öldürmüşlerdi !
Oturan Boğa’nın tespitleri vardı…
*Zenginlerin bozabileceği ama, yoksulların
bozamıyacağı bir çok kural koymuşlar…
*Sahip olma hastalığına tutulmuşlar…
*Yollarına çıkan her şeyi yok eden ırmağa
benzemişler…
Neyse ki, bir Başkan Franklin Pierce vardı 1853’lerde… ABD’nin başında da,
Lummi Kabilesinin yerli Şefi Seattle’ye,
bir teklifte bulundu…
Kabilenin yurdu… Amerika’nın kuzeybatı ucundaydı. Başkan Pierce, göçmenleri buraya yerleştirmek istiyordu. Bunun için de 1854 yılında, Şefe bir mektup yazdı…
‘Amerika’da ki asli yerli halklar, Afrika
ve Okyanusya’da da olduğu gibi…
Amerika’da da hayatta kalma ekonomisi uygulamışlardı…’
Topraktan, verebileceğinden fazlasını almamak ve kendini… toprağın sahibi değil kiracısı görmek !
Şef de bu duygularla yetişmiş olarak, Mektup üzerine… cevabi bir konuşma yaptı ! Çevre duyarlılığını en güzel ve içten anlatan bu görüş ve konuşma… Bir metin haline dönüştürülerek Başkana verildi.
Satmasalar biliyorlardı ki Amerikalı’lar, silahla gelip alacaklardı. O yüzden kabile, yerlerini satmaya karar verdi !
Şef Seattle… halkının toprağını federal hükümete devreden anlaşmayı imzaladı.
Ve, ABD Başkanına ve Valisine zengin ruhuyla… tavsiyelerde bulundu.
2008 Nobel Edebiyat Ödüllü yazar…
Fransız J.M.G. Le Clezio,
‘Çin’de On Beş Sohbet’ adlı kitabında…
‘1854 tarihli bu konuşma…
Doğaya sunulmuş en güzel ilahilerden biriydi’ diyor.
Hele de dünkü Sözcü Gazetesinde Erdoğan Süzer’in, ‘Şehirler bitti,
şimdi de köyler imara açılıyor’ haberi,
Bu ilahiye daha da… bir anlam veriyor !
Saklanan ve Expo 74’ de sunulan
bu yakarıştan… bazı cümleleri de
Le Clezio, az kısaltmamızla aktarıyor ;
*Çocuklarınıza… ayaklarının altındaki toprağın, büyükbabalarımızın külünden oluştuğunu… öğretmelisiniz.
*Çocuklarınıza öğretin ; toprağın annemiz olduğunu !
*İnsanların toprağa tükürdüğünde… kendi üstlerine tükürdüklerini de…
*Toprak insana ait değildir… insan toprağa aittir, biz bunu biliyoruz !
*Son Kızılderili bu dünyadan yok olduğunda… bu kıyılar ve bu ormanlar halkımın ruhlarını barındırmaya devam edecek !
*Halkım bu toprağı, yeni doğmuş çocuğun annesinin kalp atışını sevdiği gibi seviyor.
*Yani toprağımızı size… satıyorsak :
Onu bizim sevdiğimiz gibi… sevin !
Ona bizim baktığımız özenle… bakın.
Lummi Kızılderili’lerin yurduna 217 km2 alanında… halen 750 bin nüfuslu ve Washington Eyaletine bağlı bir şehir kuruldu. Adına da… Seattle dediler!
Şefin heykellerini, büstlerini diktiler.
Adına kano yarışmaları, düzenlediler…
Hani derler ya…
Adı çıkmış dokuza, inmez sekize diye,
Amerikalılar’ın da iyi tarafları… var ki !
İyi Pazarlar…
Sayfa başına git