İzmir dağlarında dayanışmanın çiçekleri: Kooperatifler ve bir vakıf

İzmir Marşı’nda Türk askerinin İzmir’e girişi, coşkun bir Mustafa Kemal ve yurt sevgisi dile getirilir.

İzmir,bu sevginin sürdürülmesinin insanların dayanışması ile olası olduğunu biliyor. Model olarak tarımsal kesimde,küçük ve orta ölçekli işletmelerin özerklikleri kaybetmeksizin daha büyük ve güçlü ekonomik yapılar şeklinde birleşmesine olanak veren örgütlenmelere gidiyor ve “İzmir Dağlarında Dayanışmanın Çiçekleri Olan Kooperatifler’”le Türkiye’ye örnek oluyor.

“İzmir Dağlarında Dayanışmanın Çiçekleri Olan Kooperatifler’”in de düşün olarak beslenmesine,bir başka deyişle AR-GE(Araştırma-Geliştirme)’ye gereksinim duyuluyordu.Bu amaçla kuruluşu gerçekleştirilen “Mahmut Türkmenoğlu Kooperatifçilik Vakfı”,28 Mayıs 2017 günü Bademler Köyü’nde(İzmir-Urla) ilk genel kurulunu yaptı.

Dilerseniz, Mahmut Türkmenoğlu, kooperatifçilik ve vakfın amacı konularında kısaca bilgi verelim:

Mahmut Türkmenoğlu kimdir?

Genç kuşaklar yeterince bilmeyebilir.Mahmut Türkmenoğlu, öncelikle Almanya'ya köyden işçi göçünü de organize eden "Bademler Köyü Zirai İstahsal ve Satış Kooperatifi"nin kurulmasında ve kooperatifin geliştirilmesi başat rol oynamış bir mühendis ve politikacı.

Bademler Kooperatifi’nin seracılık alanındaki girişimleri ,O’nun çalışmalarıyla söz konusu olmuştu.

Türkiye genelinde tanınması ise, 1974'te kurulan CHP-MSP Koalisyon Hükümeti’nde Gümrük ve Tekel Bakanı olması ile söz konusu oldu. Dönemin tütün politikalarında üretici lehine tavır aldı,O’nun sayesinde zürra emeğinin karşılığını gördü ve de Türkiye'de "hayali ihracat" sahteciliğini ortaya çıkardı.

Köy-Koop hareketi’nde de öncü rol oynadı.12 Eylül 1980 Askeri Darbesi’yle milletvekilliğinin sona ermesinin ardından kooperatifçiliğe geri döndü.

Mahmut Türkmenoğlu,1992 yılında sonsuzluğa uğurlandı.

Türkmenoğlu’nun kooperatifçilik, sosyal demokrasi, tütün ve din konularındaki görüşleri,ölümünün ardından, Zeynel Kozanoğlu’nun, "Mahmut Türkmenoğlu ve Bademler Kooperatifi" adlı kitabında yayınlandı.

Bademler Köyü ve kuruluşunu gerçekleştirdiği kooperatif,O’nu unutmadı.Kooperatifin girişinde Mahmut Türkmenoğlu’na bir anıt ve park yaptı.

Neden Kooperatifçilik?

Kooperatifler, günümüzde toplumsal yaşamı etkileyen en önemli örgütler olarak kabul ediliyor. Üretimden tüketime, eğitimden turizme, konut yapımından sağlığa kadar her etkinlikte kooperatifler ile karşılaşıyoruz.

Kooperatifler, 21. yüzyılda da artmakta olan eşitsizliğe karşı “toplum yararını gözetme” ilkesini benimseyerek eşitlik için etkinlik gösteren kurumlardır. Kooperatifler toplum tabanlı olduklarından, toplumlarının çevre, sosyal ve ekonomik alanlarda sürdürülebilir kalkınması için çalışırlar.

Kooperatifçilikle, emek ve ürünün gerçek değerini bulması sağlanabiliyor.

Kooperatifler bencilliği (egoizm) önler. Kendi çıkarlarını hesaba katmadan başkaları lehine karşılıklı olarak çaba harcanmasına hizmet eder. Bu işlevleri ile kooperatifler insani ve ahlaki kuruluşlardır.

Kooperatifleşmeyle israf önlenir. Maliyet düşer, üretim artar ve verimlilik yükselir.

Kooperatifler birer demokrasi okuludur. Seçimle göreve gelip, seçimle görevden ayrılma sayesinde toplum ihtiyaçlarına daha kısa sürede cevap verme, insana hizmet konusunda en güzel fırsatları veren kurumlardır.

Kooperatifçilik hareketi, aynı zamanda kadın ve erkek eşitliğini destekleme konusunda dünya çapında bir lider olmuştur.

Ve kooperatifler, özellikle tarımda başta da değinildiği üzere küçük ve orta ölçekli işletmelerin pazar gücünü artıran,düşük sermayeli ortaklarına da ekonomik kararlara katılım olanağını sağlayan örgütlerdir.

Mahmut Türkmenoğlu Kooperatifçilik Vakfı Neyi Amaçlıyor?

Türkiye’de kooperatifleşme hareketi istenilen düzeyde değildir. Burada önemli kısıtlarından birisi, kooperatifçilik konularında düşünce üretim temelli çalışma yapan sivil toplum örgütlerinin oldukça az sayıda olmasıdır. Bu açığı bir ölçüde kapatmak amacıyla, “Mahmut Türkmenoğlu Kooperatifçilik Vakfı” kurulmuştur.

Ülkemizde kendi alanında ilk olma özelliği taşıyan Vakfın temel amacı: “Gönüllü ve serbest giriş ilkesi, Ortağın demokratik yönetimi ilkesi, Ortağın demokratik katılımı ilkesi, Özerklik ve bağımsızlık ilkesi, Eğitim, öğretim ve bilgilendirme ilkesi, Kooperatifler arası işbirliği ilkesi ve Toplumsal sorumluluk ilkesİ gibi Kooperatifçilik İlkeleri’ne uygun düşünce üretimine katkıda bulunmaktır”. şeklinde özetlenebilir.

Vakıf,bu amacına ulaşmak için; yayın ve yayım faaliyetlerini gerçekleştirmek, finansman, üst örgütlenme, eğitim, araştırma, mevzuat ve denetim gibi kooperatifçilik sorunlarının çözümü konusunda araştırmalar yapmak, yapılmakta olan çalışmaları desteklemek,sempozyum, kongre, çalıştay ve benzeri faaliyetler düzenlemek,kooperatif kuruluşları arasında eşgüdümü ve sosyal dayanışmayı sağlamak ve başta kooperatifçilik alanında olmak üzere ziraat, sosyoloji ve ekonomi-politika dallarında eğitim gören lisans ve lisansüstü öğrencilerine burslar vermek gibi etkinlikler yapmayı planlıyor.

Vakıf ilk genel kurulunu,yukarıda da belirtildiği üzere 28 Mayıs 2017 günü yapmıştı.Vakfın Yönetim Kurulu üyeliklerine; Mehmet Sever, Mustafa Kaymakçı, Mehmet Türkbay, Ali Ulaş Bilir ve Ali Tutal seçilmiş bulunmaktadır.