Mesele sadece pandemi değil

Covid-19’un yol açtığı salgının özel hayata ve kamusal hayata getirdikleri, bir pandemiden çok fazlasını düşündürüyor.

Salgın nedeniyle dünya ölçeğinde alınan önlemlerin uygulamalarında yaşanan gelgitler, yapılan açıklamalardaki tutarsızlıklar, akılları karıştırıyor.

Akıllar nasıl karışmasın!

Daha geçen yüzyılın başında, endüstriyel devrimin 1. ve 2. dönemlerinin yarattığı imkânlarla yeryüzüne hükmetmek isteyen emperyal güçlerin mücadelesinde, otuz yıl içinde, savaş ve salgınlarla 200 milyona yakın insan öldü. Dünya nüfusu, o dönmede, 2 milyar civarında…

Dünya nüfusu 8 milyara yaklaştı… İnsanlık yine efendilerini değiştirmenin eşiğinde; Sanayi devriminden dijital devrime, hiyerarşik toplumdan yatay topluma geçiş süreci yaşanıyor. Böyle bir zamanda, aramızdan kaç kişinin öleceği, muktedirlerin umurunda olabilir mi?

Üretim ve tüketim ilişkilerine dayalı örgütlenen toplumların kurduğu uygarlık, araç/gereç yapan eller akıllandıkça ilerledi… İlerleme, insanlığı büyüledi…

İnsanlık, üretim/tüketim sarmalında sıkışıp kalan hayatın obsesiyonla malul ve ilerlemenin yanılsama olabileceğini, ihtimal olarak bile düşünmek istemedi.

İnsanlık, tabiattan aldığının tabiata geri dönmesine izin vermedi, obezleşerek doğal hayatı talan etti.  İlerlemek için tabiata hükmetmek gerektiğine inandı.

Geçen yüzyılda, insanlık bilime inandı; öyle ki önünde secdeye vardı. Gelin görün ki bilim dediğimiz, tabiatın insanlığa bahşettiklerinin sırrını çözmekten ötesini sosyal bilimlere havale etti; oradan da bir şey çıkmadı.

Nihayetinde, dünya nüfusunun dörtte üçü yoksulluğuyla baş etmeye çalışırken, göz kamaştıran pırıltılarıyla tüketim de aldı başını gitti. “Daha çok üret daha çok tüket” sistemin mottosu oldu. İnsan, tüketim aracı olmaktan hiç yüksünmedi.

Pandemi, belki de hiç beklenmedik ölçüde ve biçimde, değişkenlerin etkileşimine yol açtı ve dinamiklerin yıkıcı etkisini tetikledi. Sistem hızla kontrolden çıkarken; yapay zekâ, nanoteknoloji ve bioteknoloji kontrolü ele geçirmeye başladı. Ben böyle düşünüyorum...

“Mesele sadece pandemi değil; dijital hayatın da provası yapılıyor.” demek için çok fazla neden var. Ortaya çıkan öncüller, tarihsel kapitalizmin, her tarihsel sistem gibi kaçınılmaz sona yaklaştığını işaret ediyor.