Çoklu Evren Ödülleri Topladıysa…

EverythingEverywhereAll at Once- Her Yerde Her Şey Aynı Anda…. Sabaha karşı uyanıp merakla izlediğimiz pandemi sonrasının ilk büyük Oscar töreninde en iyi film de dahil olmak üzere yedi ödül kazanarak bu yılki ödülleri domine etti.Törenden saatler önce herkesin beklediği bu sonucun gerçekleşmemesi dileğimi yazmıştım yakın dostlarıma… Filmi izledim, asla ikinci kez izlenecek bir şey değil ama bu kadar çok ödüle ulaşmasının nedenini sorgulamak gerek.

Dünya sineması artık boyutlar arası maceraları seviyor. Böyle bir maceraya sürüklenen parçalanmış bir aile hakkındaki çoklu evren fantezisi de 95. Akademi Ödülleri töreninde en iyi kadın oyuncu, en iyi yönetmen, en iyi yardımcı erkek oyuncu, en iyi yardımcı kadın oyuncu, en iyi kurgu ve en iyi orijinal senaryo ödüllerini de alıyor. Zaten 11 dalda aday gösterilmişti. Gerçekten de dövüş sanatları, kaba mizah ve çoklu evren üzerine derin düşüncelerle dolu, şamatacı, barok bir bilimkurgu aksiyon filmi ama benim filmim değil…

Peki bu kadar ödüle nasıl ulaştı? Şimdi onu sorgulama zamanı: Çoklu evren terimi, teorik fizikte moda bir kelimeden gişe rekorları kıran bir hikaye anlatımı ilkesine dönüşmüş oldu. Çoklu evren (multiverse) kavramı, kozmolojide ve felsefede tartışılan bir konu. Bu kavram, birden fazla evrenin var olduğunu varsayar.Kozmolojide, çoklu evren teorisi, evrenin sadece bizim gözlemlediğimiz evren olmadığını, aynı zamanda birçok paralel evrenin de bulunduğunu öne sürer. Bu paralel evrenler, farklı fiziksel sabitlere, başlangıç koşullarına ve evrim süreçlerine sahip olabilirler. Bu teori, evrenin bazı sırlarını açıklamaya yardımcı olabilir, örneğin, evrenin genişlemesinin hızlanması gibi bazı gözlemler.

Felsefede de tartışırız. Çoklu evren kavramı, ontolojik tartışmaların konusudur.  Bu tartışmalarda, varlık anlayışı ve gerçeklik kavramı ele alınır. Bazı felsefeciler, çoklu evren fikrinin varlığının mümkün olduğunu savunurken, diğerleri bu fikri reddederler. Çoklu evren kavramı, kozmolojik ve felsefi tartışmaların odağı olmaya devam ediyor ve bu konu hakkında daha fazla araştırma ve keşif yapılması beklenirken sinema da ödül rekorları kıran bir film geliverdi.

Her Yerde Hepsi Aynı Anda Her Yerde, film çizgi roman mantığını kullanarak neredeyse herkesin bir noktada kendilerine sorduğu bir soruyu sorarken, çoklu evren sıradan olana çarpıyor: Ya hayatım başka bir yöne gitmiş olsaydı?

Filmde endişe her şeye hakimdir. Bu endişe, saf ama tatlı kocası Waymond (Ke Huy Quan) ile çamaşırhane işleten Çinli Amerikalı kadın Evelyn Wang’ın (Michelle Yeoh tarafından canlandırılıyor) etrafında havada asılı duruyor. Kızı Joy (Stephanie Hsu) ile ilişkisi buz gibi, özellikle de Joy’un bir aile partisine götürmek istediği kız arkadaşı konusunda; Evelyn’in onaylamayan babası (James Hong) birçok sahneyi arka planda ters ters bakarak geçirir. Sorunlu işi, otoriter bir IRS müfettişi (Jamie Lee Curtis) tarafından denetlenirken, Evelyn kocası tarafından bir dolaba sürüklenir ve tüm çoklu evreni tamamen yok olmaktan kurtarabilecek tek kişinin kendisi olduğu öğrenilir.

Bu filmle Michelle Yeoh, 2002’de Halle Berry’nin izinden giderek en iyi kadın oyuncu Oscar’ını kazanan ikinci “beyaz olmayan kadın” oldu. Ödül törenindeki sözleri alkışlandı: “Hanımefendiler kimsenin size en iyi en güzel zamanınızın geçtiğini söylemesine izin vermeyin.”

Ke Huy Quan, filmdeki rolüyle Barry Keoghan ve JuddHirsch’i geride bırakarak en iyi yardımcı erkek oyuncu seçildi. Oscar kazanan ilk Vietnam doğumlu aktör oldu. “Anne, az önce Oscar kazandım!” dedi ağlayarak. “Böyle hikayeler sadece filmlerde olur derler, bunun benim başıma geldiğine inanamıyorum.”

Böylelikle aynı yıl birden fazla Asyalı sanatçı ilk kez Oscar kazanmış oldu.

Jamie Lee Curtis kıdemli bir oyuncu ama onun ilk adaylığıydı. Hem filmde hem de hayatında yer alan kişilere duygusal bir saygı duruşunda bulunmadan önce, “Burada tek başıma duruyormuşum gibi göründüğünü biliyorum ama ben yüzlerce insanım” dedi. Bunu diyebilmek ne güzel.Yazar-yönetmen Daniel Kwan ve Daniel Scheinert, en iyi yönetmen dalında Oscar kazanan yalnızca üçüncü ikili. Scheinert, “Bunu annelere adamak istiyoruz” dedi.

Bence bu kadar ödülü haketmiyordu ama burası Akademi.

***

Balina’nın ödül alacağını tahmin etmiştim. En iyi erkek oyuncu, TheWhale’deki başrolü için Austin Butler ve Colin Farrell’ı geride bırakarak Brendan Fraser’a gitti.Fraser’ı 250 kilo ağırlığındaymış gibi göstermek için yaratılan takım elbise de ödül aldı.

Netflix’in Alman savaş destanı “Batı Cephesinde Yeni Bir Şey Yok”dört ödül kazandı:Uluslararası uzun metrajlı film, orijinal müzik, prodüksiyon tasarımı ve sinematografi. Almanya, 2006’daki TheLives of Others’tan bu yana ilk kez en iyi uluslararası uzun metrajlı filmi kazandı.

Çok kıymetli bir edebiyatçı olarak selamladığımız Sarah Polley, kadın başrollü WomenTalking için uyarlanmış senaryo dalında Oscar kazandı. Konuşmasında, “Kadınlar ve konuşma kelimelerinin birbirine bu kadar yakın olmasından ölümcül bir şekilde kırılmadığı için Akademi’ye teşekkür etmek istiyorum” dedi. Polley, bu kategoriyi kazanan dokuzuncu kadın.

Törenin en duygusal bölümü Grease’in başrol oyuncusu Olivia Newton John’un Ağustos 2022’de ölümü üzerine çekilen kısa filmdi. Filmi en yakın arkadaşı John Travolta çekmişti.

En merak ettiğim film ne diye sorarsanız animasyonda ödül alan Guillermo del Toro’nun Pinokyo’su…

Oscar’da demokrasi çağrısı da vardı her zamanki gibi. Tutuklu Rus muhalefet lideri AlexeiNavalny’nin ailesi sahneye çıkarıldı ve Alexei’den insanlara “diktatörlere ve otoriterliğe karşı çıkmaktan korkmamalarını”hatırlatan bir mesaj okundu. Eşi YuliaNavalnaya, “Kocam sadece demokrasiyi savunduğu için hapiste. Alexei, senin özgür olacağın ve ülkemizin özgür olacağı günü hayal ediyorum” dedi.

Kaybedenler de çok. Spielberg’in kişisel draması TheFabelmans yedi dalda aday gösterilmesine rağmen kategorilerinin hiçbirinde kazanamadı. Bence iki filmin hakkı yendi. ToddField’ındraması Tar. Ve kesinlikle almalı dediğim ‘TheBanshees of Inisherin’…Bir arkadaşımın dediği gibi “eyyamın, adam kayırmacılığın, lobiciliğin, küçük hesapçılığıngenel merkezi Akademi’nin ödüle boğduğu filmi daraltıdan yarıda bırakmıştım birkaç ay önce. Sevenlerine filmle birlikte mutluluklar ama 2022'nin yarınlara kalacak filmi TheBanshees of Inisherin'dir.”