Dijital tefekkürde yeni evre

Memleketin günlük sıkıntılı hallerinden uzaklaşmak isteyenlerin kafasını yordukları mevzuların başında Yapay Zeka geliyor. Bugüne kadar onlarca yapay zeka makalesi okudum… Okumaya da devam ediyorum… Tam olarak anlayabildim mi. Sanmıyorum. Öyleyse anlamak için okumaya, dinlenmeye öğrenmeye devam…

Bahçeşehir Üniversitesi Bilimsel Araştırma Topluluğunca bu yıl ilki düzenlenen Uluslararası Tıp Öğrenci Kongresi, üniversitenin Beşiktaş Kampüsü’nde gerçekleştirildi. Kongreye Yunanistan, ABD, Romanya ve Türkiye’deki birçok üniversiteden akademisyen ve öğrenciler katıldı. Ben de aynı günlerde İstanbul’daydım. Bir kardeşim “Tanol Türkoğlu’nun konferansı var kaçmaz” deyince atladık gittik. Giderken, Türkoğlu’nun önce Cumhuriyet Bilim ve Teknoloji ekinde sonra da HBT’deki yazılarının tiryakisi olarak yeni bir “Dijital Tefekkür” ile karşılaşacağımı umuyordum. Yanılmışım. Her bir şeye meraklı bir adam için (yani benim için) unutulmaz bir konferanstı..

Sunucuların “Dijital Kanaat Önderi” olarak takdim ettikleri Tanol Türkoğlu üstadımız, “Dijital Doktor, Robot Cerrah: Yapay Zekâ ve Akıllı Nesneler Meslekleri Nasıl Dönüştürecek” başlıklı nefis bir sunum yaptı.

Gelişen dünyada iki ana teknolojik gelişmenin olduğuna dikkat çekti Türkoğlu, bunlardan birinin yapay zekâ alanındaki çalışmalar, diğerinin ise çevredeki birçok nesneye bir tür zekâ şırınga etmek olduğunu söyledi. Sürücüsüz otomobillerin buna örnek olduğuna işaret eden Türkoğlu; gelecekte otomobilin yerini yapay zekâyla çalışan otomobil görünümlü robot ve cihazların alacağını dile getirdi.

Bu nedenle nesnelerin bir yandan akıllanırken, diğer yandan zeki varlıklar haline geldiğini kabul etmemiz gerek. Türkoğlu, bu konuda Avrupa ve Almanya merkezli çalışmaların olduğunu aktardı. “Mavi yaka” denilen iş kollarının robotlarla yer değiştirmesinin söz konusu olduğuna da vurgu yapan Türkoğlu’nun konuşmasından altını çizdiklerim şöyle:

“Tabii bu durum yalnızca mavi yakalı işlerle sınırlı değil. Bunun yanı sıra beyaz yaka dediğimiz yani ofis çalışanları da yapay zekâ yazılımlarıyla yer değiştirebilir. Bu çerçevede artık ameliyatları robotlar yapabilir. Bir bankayı aradığımızda bizi artık bir insan değil, yapay zekâyla desteklenmiş bir yazılım karşılayabilir.

Çok geniş bir alanda yapay zekânın olası bir uygulaması söz konusudur. Yapay zekâ ile ilgili teknolojik alt yapılar daha emekleme aşamasında. Dolayısıyla yapay zekâ destekli yazılım ve donanımlar şu an için insanların yapmalarını istedikleri şeyleri yapacak seviyede. Buna köle seviyesi diyebiliriz. Bu seviye yapay zekânın insanın kölesi olduğu bir seviyedir.”

“Yapay zekâda otonom iradesine dikkat”

Tanol Türkoğlu Yapay zekânın gelecekte insan seviyesine geleceğini söyleyince salondakiler şaşırmadı tabii ki: “Bilim insanları 70 yıl sonrası için yapay zekânın kapasitesinin gelişeceğini söylüyor. Yapay zekâ insan seviyesine gelecek. İnsan seviyesine geldiği zaman artık karşımızda normal bir insandan beklediğimiz tepkileri gösteren cihazlar ya da yazılımlar olacak. Yani bu durum yapay zekânın otonom iradesinin olmasıdır. Yani yapay zekâ kendi kendine karar verebilecek ve o kararı verirken herhangi bir yazılımdan ya da insandan emir almıyor olacak.”

Sonra ne olacak?

Asıl tartışma yapay zekânın bu seviyeye gelmesinden sonra başlıyor. Bilim insanları yapay zekânın o seviyeye geldikten sonraki on sene içinde kapasitesinin insanı geçeceğini de söylüyor. Bu noktada yürütülen tartışma yapay zekânın gelecekte insanlığa nasıl etki edeceğidir. Bu nokta da değerlendirirsek yapay zekânın gelişimiyle insanlık gelecek yüz sene rahat olacak. Ancak sonraki yüz sene içinde insanlar için tehlike çanları çalabilir.”

“İnsan haklarına sahip olacaklar”

Yapay zekanın mesleklerde kullanılmasıyla birlikte doğacak sorunlara ilişkin de değerlendirmelerde bulunan Türkoğlu ki -bence işin en önemli tarafı bu- enteresan iddilar ileri sürdü…

“Yapay zeka köle seviyesinde olduğu sürece büyük bir olasılıkla sorumluluklar o yapay zekayı geliştiren firmaların, mühendislerin ve yazılımcıların olur. Ancak otonom iradeye sahip olduklarında belki de hukuksal olarak bir insanın hakları ne ise o haklara sahip olacak. Ya da çalışan bir yapay zeka belki de para kazanıyor olacak. Belki de insan gibi vergi ödüyor olacak.

Hatta belki mirasını kendisinden sonra gelecek olanlara bırakma hakları olacak. Dolayısıyla o seviyeye gelen bir yapay zekâ tüm sorumluluğu üzerine almış olacak. Ama şu anki aşamada sürücüsüz otomobillerin firmaları bu araçlardaki herhangi bir sorumluluğu kendi üzerlerine alıyorlar. Çünkü yapay zekânın henüz otonom iradesi yok. Şuan bir sorun olduğunda bundan üretici sorumludur diyebiliriz.”

“Gençlerin rakipleri robotlar olacak”

Gelecekte yapay zekâ, yazılım ve donanım yapabilmenin önemli ve her bireyde aranacak bir beceri olacağını anlatan Türkoğlu, “Bugüne kadar insanlıkta mesleki olarak baktığımızda insanlar hep mesleklerini kendilerinden sonra gelen genç kuşaklara devretmişlerdir. Fakat bundan sonra rakip belki de yapay zekâ, mesleki yazılımlar ya da donanımlar olacak. Onun için de genç arkadaşlar en büyük meydan okumayı kendilerinden kıdemli olanlara karşı değil belki de yapay zekâ destekli yazılımlara karşı yapacak. Nitekim gelecekte yazılım geliştirmeye yönelik becerilerin geliştirilmesi önemli bir beceri haline gelecek. Gençlere bu açıdan da kendi mesleklerini değerlendirmelerini öneriyorum” dedi.

Türkoğlu, sözlerini şöyle tamamladı: “Her ülkenin kendi kültürüne göre yapay zekânın ülkelere göre nüfuz etmesi çeşitlilik gösterebilir. İçinde yaşadığımız toplumda eğer bir kaynağınız, petrolünüz yoksa dünya üzerinde ekonomik anlamda çok fazla söz sahibi olamıyorsunuz.

Ancak içinde yaşadığımız bilgi çağında tek gerekli olan sermaye beyin gücüdür. Dolayısıyla ülke olarak eğitimimizi o yönde geliştirmeliyiz. Böylece geleceğin dünyasında ülke olarak önemli bir konumda olabileceğimizi düşünüyorum.”

Önümüzdeki günlerde Sanayi 4.0 ve yapay zeka İzmir’de her yönüyle değerlendirilecek. İzmir Atatürk Organize Sanayi Bölgesi’nin bu konuda çok önemli konukları var İzmir’e gelecek…  O günlerde yeniden bu konuya döneceğiz tabii ki.

Aslında bu “Yapay Zeka” işini gündemden hiç düşürmemek gerek…