Kuzey yarımküre için kış gündönümü, inatla devam ettirilen yaz saati uygulaması yetmiyormuş gibi isyan ettiren mevcut koşullar yüzünden de koyu karanlık günlerden geçiyoruz. İnsan eliyle oluşturulan karanlıklar bir yana, birkaç gün önce yaşadığımız kış gündönümü kutlamaya devam etmek istiyorum. Yüzyıllar boyunca en uzun gece, aydınlığın tekrar güçlenip yükseleceği düşüncesiyle farklı medeniyetlerde kutlanmış. Doğayla ilişkimizi kestiğimizden beri zaman algımız, hayatı anlamlandırma biçimimiz ve alışkanlıklarımız değişse de bize çok uzak görünen zamanlardan kalma bu ritüeller artık daha fazla insan tarafından sahipleniliyor. Doğayla tam bir uyum sağlamanın çok uzağında olsak da doğanın bayramlarını kutlamak pek çoğumuza iyi geliyor.
İnsanın doğayla olan ilişkisini ve hayatı açıklama çabası olarak görebileceğimiz mitolojinin farklı medeniyetler tarafından yazılmış anlatılarında bu özel güne rastlarız. Antik Arilerin asırlar boyunca inandığı Güneş Işığı ile ilişkilendirilmişMitra’ dan bahsetmek gerekir öncelikle. Mitra hem Hint mitolojisinde hem de İran mitolojisinde (Mithra olarak) ışığın tanrısıdır ve anlaşmalara şahitlik ettiği düşünülür. Zerdüştlüğün baskın olduğu bir dönemde etkisini yitiren bu inanış, Zerdüştlük sonrasında o kadar etkin olur ki Anadolu’ya ve Avrupa’da Roma’ya kadar ulaşır. Mithra’nın doğumgünü olarak kabul edilen 25 Aralık Roma’da “Diesnatalisinvictisolis” (Yenilmez Güneşin Doğumgünü) adını alır ve Noel kutlamalarına dönüşecek bir ritüel olarak karşımıza çıkar. Türk mitolojisinde de Nardugan bayramı (Nardugan: yeniden doğan güneş) bereket bayramı olarak geçer.
Bugün olumsuz bir anlamda da kullandığımız karanlık bazı mitolojilerde ölümle ilişkilendirilmiştir. İnsanoğlunun en eski korkusu ölüm korkusudur ve buna ilişkin geliştirdiği en etkili cevap ölümden sonraki yaşam inancıdır. Öteki dünya pek çok mitolojide genellikle yeraltında olan bir ülkedir ve hepsinin ortak noktası karanlık oluşlarıdır. Sümer mitolojisinde aşk ve savaş tanrısı İnanna’ nın ölüler ülkesine inip tekrar geri gelişini okuruz. Yunan mitolojisinde Hades, ölüler ülkesinin tanrısıdır. Cehennem adı verilen bu karanlık ülke yüzyıllar boyunca sanat eserlerine de konu olmuştur.
SandroBoticelli, İlahi Komedya, 1485
“Yaşam yolumuzun ortasında, karanlık bir ormanda buldum kendimi, çünkü doğru yol yitmişti.”
DanteAlighieri’ nin 14.yy’ ın ilk yarısındaepik şiir olarak yazdığı başyapıtı İlahi Komedya Cehennem, Araf ve Cennet isimleriyle 3 bölümden oluşur ve bahse geçen yerlere yapılan düşsel bir yolculuğu anlatır. Bu eser Boticelli’denGustaveDore’ye, WilliamBlake’den Salvador Dali’ye pek çok ressam tarafından konu edilir.
Salvador Dali, Cehennem Kantosu 13
Peki gündönümü sadece ışığın ger dönüşünü kutlamak için midir yoksa derin karanlıkların keyfinin çıkarılması arzusu yok mudur?Karanlık hem tefekkür hem de hayal kurma zamanıdır.Karanlık da tıpkı aydınlık gibi gereklidir yaşamı özümsemeye çalışan insana. Jung’un da ifade ettiği gibi “Bir insan, aydınlığı hayal ederek değil, karanlığın bilincine vararak aydınlanır.”
Bahar ekinoksuna kadar geçen sürede karanlık gücünü göstermeye devam ediyor bile olsa aydınlık günlerin geleceğine duyulan kesin inancınkaranlıkla baş etmenin en güzel yolu diye düşünürüm. Bu yılın son yazısında umuyorum ki yaşadığımız karanlıklar aydınlık günlerin habercisi olsun.
|
Ömer özütemiz 24 Aralık 2021 Cuma 21:17
|
|
Ayşe Özmen 24 Aralık 2021 Cuma 09:32
|
Sayfa başına git