Kassandra’nın Çığlığı

Edremit’teki nefis öğle yemeğinden sonra otobüsümüz Kazdağları’na doğru ilerlerken Şadan Gökovalı Hocamız başlardı anlatmaya:Bilinmez değildir… Zeus lider, baba ve çapkın bir tanrıdır. Yine günlerden bir gün Troya kralı Psiamos ile Hekabe’nin güzelliği ile göz dolduran kızı Kassandra’ya aşık olur. Onu “bilicilik yetisiyle ödüllendirmek ister” yalnız tek şartı vardır, onun sevgilisi olmasını ister. Kassandraönce bunu kabul eder ve yeteneği kazanır. Sonra da bakire bir rahibe olmak istediği için Zeus’u başından savmaya çalışır. Zeus’a onun sevgilisi olamayacağını söyler.

Zeus kandırılmış olmasına çok kızar, öfkeyle ona tükürür böylece ödülü bir cezaya dönüştürür.

Öyle ki, artık Kassandra öngörülerine kimseyi inandıramayacaktır. Kimse ona inanmadığı için başına gelen belalardan kurtulamayacak, etraftakiler söylediklerini yok sayacak ve büyük üzüntülerle yaşayacaktır.Ona inanmayanların yaşadığı şehrin düşüşünü seyirci gibi izleyecek böylece Kassandra’nın hikayesi lanetli bir trajediye dönüşecektir.

Homeros, Hesiodos ve antik çağdan günümüze kalmış mitlerdeki hikaye ortaktır: Günlerden bir gün Hekabe, rüyasında bir ateş topu doğurduğunu görür. Sonra Kassandra’nın kardeşi Paris’i doğurur. Ama bu bebek ateş topu olarak lanetlendiği gerekçesiyle Kaz Dağlarında ölüme terk edilir, ileride Troya kentinin yıkımına sebep olacağı için dişi bir ayı onu bulur ve besler. Sonrasında bir çoban, çocuğu görür ve yanına alıp onu büyütür.

Böylece Paris, asıl kimliğinden habersizce çoban olarak yaşamını sürdürür. Her şeyi bilen ve gören Zeus, düzenlediği güzellik yarışmasında altın elmanın yol açtığı tanrıçalar arası bir dalaşmada jüri üyesi olarak sıradan bir çoban olan Paris’i görevlendirir.

İnsan bu aşk için her şeyi yapar:Aphrodithe, onu seçsin diye Paris’e dünyanın en güzel kadını olan Yunanlı Helen’in aşkını vadeder.Paris, altın elmayı Aphrodithe’e verir ve birlikte Helen’i kaçırırlar. Peşine düşen tanrılardan kaçarkenKazdağı eteklerindeki Zeus tapınağına sığınırlar. Burada rahibe olarak bulunan Kassandra, onun kardeşi Paris olduğunu hemen anlar. Helen’in Yunanistan’a hemen geri gönderilmesi gerektiğini yoksa Troya’ya acı getireceğini söylese de onu kimse dinlemez. Çığlıklar atar “o kadını gönderin” diye yine de kimse aldırış etmez.

Kısa bir süre sonra da meşhur savaş başlar. Kassandra Troya’nın düşüşüne sebep olacağı için içi asker dolu atın içeri alınmaması için de haykırır ama nafile. Atın içeri alınmasıyla Troyadüşer.  Sevdiği tüm insanlar katledilirken Kassandra, Athena Tapınağı’na kaçar, tanrıça heykeline sarılır ve ağlayarak Zeus’a lanet okumaya devam eder.

Hikaye tüm mitolojik öykülerde olduğu gibi uzadıkça uzar, bitmez.

***

Mitoloji ve bilim farklı amaçlarla ve yöntemlerle insanların dünyayı anlamaya çalıştıkları iki farklı disiplin.Mitoloji, eski çağlarda insanların doğal olaylar, insan davranışları ve kozmolojik olguları açıklamak için geliştirdikleri bir anlatı geleneği. Mitler, genellikle doğaüstü güçlerin varlığına ve etkisine dayanarak, insanların yaşadığı dünya ve doğal olaylar hakkında açıklamalar sunar. Mitler, toplumların kültürlerindeki inanç ve değerleri yansıtan ve geçmişten günümüze aktarılan hikayeler aslında ve günümüzde yaşıyor olmaları bugün size anlattığım Kassandra Öyküsü’nün hâlâ da yaşayan gerçekliği kadar önemli.

Bilim ise, gözlem, deney ve mantıksal çıkarımlar yoluyla doğanın kanunlarını ve dünya üzerindeki olayları açıklamaya çalışan bir disiplin. Bilim, gözlemlenebilir verileri toplar, test eder ve sistematik bir şekilde analiz eder. Bu yöntemler sayesinde, bilim insanları doğal olayların nedenlerini ve sonuçlarını anlamaya ve keşfetmeye çalışırlar.

Mitoloji ve bilim arasındaki en temel fark, mitolojinin doğal olayları açıklamak için doğaüstü ve kişisel anlatılar kullanmasıdır. Bilim ise, doğal olayların nedenlerini doğa kanunları ve sistematik bir yaklaşım kullanarak açıklamaya çalışır.

Ancak, tarihte mitoloji ve bilim birbirleriyle sık sık iç içe geçmişlerdir. Eski çağlarda, bazı mitolojik öğeler, günümüzde bilim tarafından açıklanabilen fenomenlerle bağlantılıydı. Örneğin, Antik Yunan mitolojisinde, yıldırımın tanrısı Zeus olarak bilinirken, bugün yıldırımların fiziksel özellikleri hakkında bilime inanılır.

Günümüzde, mitoloji ve bilim ayrı disiplinler olarak kabul edilirler ve farklı amaçlar için kullanılırlar. Mitoloji, insanların kültürel geçmişlerinin bir parçası olarak korunurken, bilim insanları dünyayı anlamak için gözlem ve analitik yöntemleri kullanarak yeni bilgiler keşfediyorlar.

***

Psikoloji literatüründe yer alan bilinçli bir insanın, öngördüğü olaylar karşısında yaptığı uyarılara rağmen etraftakilere söz geçirememesi, uyarılarının dikkate alınmaması, yakın gelecekte öngörülerinin gerçekleşmesi durumunu tanımlayan Kassandra Sendromu veya Kassandra’nın Çığlığı terimi, insanların kaçınılmaz sonu kabullenemeyerek inkar edişinden kaynaklanır.

Geleceği görebilme ve çevremizi uyarma imkânımız olsaydı nasıl olurdu? Herhalde etkin bir toplumsal dönüşüm gerçekleşirdi ve mükemmel toplum tipine ulaşmak kolaylaşırdı.

Kassandra, TroyaAtı'nın getireceği tehlikeden dolayı çevresini uyarmaya çalışmıştı ancak dinleyeni olmamıştı ve şehir düşmüştü. Söylediklerine inanılmayan fakat sonra gerçekleşen bir olay olduğunda bu olaya Kassandra Sendromu deniyor bugün.

Kassandra Sendromu üzerine deprem olduğundan beri ciddiye alınmayan bilim insanları üzerinden düşünürken siyasette öyle bir tartışma başladı ki. Bazıları için yine Kassandra Sendromu…

Siyaseten doğruculuk zor zanaat. Politik olarak hassas konular hakkında konuşurken veya yazarken, dil kullanımının, davranışların ve politikaların, bazı insanların veya grupların incitilmesine veya ayrımcılığa neden olabilecek ifadeler veya tutumlar içermemesi gerektiği fikrine sahip çıkmak gerek.

Hiç de mitoloji yazma niyetim yoktu. Ama Kassandra’nın çığlığını duymuyorlar.