Popüler bilimin babasıydı…

Kitaplarını okuyarak önce o insanı, sonra kendini, en sonunda da koca evreni anlamaya çalışmak ne güzel… Dünyayı etkileyen popüler bilim kitaplarının hemen hepsini 20 sene önce okumuştum. Hayatımı şekillendiren kitaplardır onlar…

Mesela…  Sessiz Bahar (Silent Spring, 1962, Rachel Carson)… Yayımlanalı 56 yıl oldu ve onu binlercesi izledi.  Biyoloji uzmanı yazar, ta 50 yıl önce tarım ilaçlarının doğal çevre üzerindeki ölümcül etkilerini dile getirdi. Kitabı, toplumda ve iş çevrelerinde ateşli bir tartışma başlattı. Slow Food akımına ilham veren kitaplardan biri…

Nüfus İlkesi Üzerine Bir Deneme… (An Essay on the Principle of Population Thomas Robert Malthus (1798) Malthus’un son derece tartışmalı, üzerinde binlerce araştırma yapılan, yanlışlıkları ileriye sürülen ve zihin açıcı ilginç kitabı, bir dostu ile “toplumun gelecekteki gelişimi sorununu” irdeledikleri bir sohbetin sonucu yazıldı. Nüfus artışının 21. Yüzyılın en ciddi sorunu olarak karşımıza çıktığı bir dönemde, ilk kez 1798 yılında insanoğlunun kusursuzlaştırılabileceği inancını çürütmek amacıyla yayımlanmış olmasına karşın, kitapta Malthus’un savunduğu görüşler günümüzde de etkisini sürdürüyor.

Kara Delikler ve Zaman Tünelleri… (Black Holes and Time Wraps, Kip Thorne (1994) Çalışma, o sırada kahramanının kara delikler acılığıyla zamanda yolculuk ettiği Contact (Temas) adlı bilimkurgu öyküsünü yazmakta olan arkadaşı Carl Sagan için bir zarfın arkasına çiziktirdiği hesaplamalarla başladı. Ancak başlangıçtaki bu merak kuramsal fizikçi Kip Thorne için çok daha ciddi bir konuya dönüştü. Daha sonra Sagan A.B.D’nin bağımsız televizyon kanalı PBS’e verdiği bir demeçte, “Kip’ten üzerinde etraflıca düşünülmüş denklemlerden oluşan yaklaşık 50 satırlık bir mektup aldım,” diyordu. Bu mektup daha sonra zamanda yolculuğun fiziksel bağlamda nasıl gerçekleşebileceğini açıkça ortaya koyanBlack Holes and Time Wraps adlı yapıta dönüştü.  Kitap çok satanlar arasına girdi ve Contact da fena sayılmayan bir başarı elde etti ve 1997 yılında Jodie Foster’in başrolü üstlendiği bir filme uyarlandı.

Binlerce Güneşten Daha Parlak: Atom Bilimcilerin Kişisel Bir Tarihi… Brighter Than a Thousand Suns: A personal  history of the atomic scientists, Robert Jungk (1956) Tarihçi ve gazeteci Robert Jungk atom bombasının yapımıyla ilgili bir belgesel için nükleer bilimcilerle söyleşirken topladığı malzemenin aydınlatıcı bir kitap oluşturmasına yetebileceğini fark etti. Kitap, nükleer silah karşıtı hareketi dünya çapında etkiledi ve genel olarak, başlamakta olan nükleer çağ ve nükleer silah yarışına tüm dünyanın gözlerini açmasını sağladı.

Ve bugün 76 yaşında kaybettiğimiz Stephen Hawking’in kitabı: Zamanın Kısa Tarihi (A Brief History of Time, 1988) Kitap dünyanın en çok tanınan bilim insanı Stephen Hawking tarafından yazıldı, evrenbilimle ilgili belki de en bilinen yapıt. 28 yıl önce yayımlandı, 40 dile çevrildi ve yaklaşık 9 milyon kopya sattı. “Kitap o dönemde evrenin doğası hakkında öğrendiğimiz en son bilgiler göz önüne alınarak yazılmıştı, öte yandan o günden bu güne hem atom-altı dünyanın hem de büyük ölçekte evrenin gözlem teknolojilerinde olağanüstü ilerlemeler yaşandı. Bu yeni gözlemler Profesör Hawking'in kitabın ilk baskısında yaptığı kuramsal öngörülerin çoğunu doğrulayan nitelikteydi.” Hawking, ilk özgün metne kendisinin son araştırmasından ve en son gözlemlerden elde edilen yeni bilgileri de kattığı bu son baskıya bir de önsöz yazdı ve solucan/kurt delikleri ve zaman yolculuğuyla ilgili yepyeni bir bölümle kitabını zenginleştirdi. Son baskısı Alfa yayınlarında çıktı.

Uzayda yaşama uygun gezegen arayışları ve Hawking…

Çook zor, özürlü ve engelli bir yaşamı vardı Hawking’in… Dünya’da yaşamın sonsuza dek devam etmeyeceği konusunda dünya kamuoyunu sürekli olarak uyaran Profesör Stephen Hawking, uzayda insan yaşamına uygun gezegen arayışlarına başlanması için sıra dışı bir projeye öncülük ediyordu ömrünün son aylarında.  Başta Rus milyarder Yuri Milner ve Silicon Vadisi girişimcileri olmak üzere diğer iş adamlarının desteği ile geliştirilecek olan yepyeni bir teknoloji sayesinde, mikroçip boyutlarında bir dizi uzay aracı 20 yıl içinde Dünya’ya en yakın yıldız sistemi olan Alpha Centauri’ye ulaşmaya çalışacak.  

Breakthrough Starshot adı verilen bu proje, belki de hiçbir zaman başarıya ulaşamayacak, ancak insanları veya insan-yapımı uzay araçlarını yıldızlara taşımak için gerekli olan teknolojinin geliştirilmesine ön ayak olacak. Bu arada yol üzerindeki gezegenlerin insan yaşamına uygun olup olmayacağı incelenecek.

Milyarder Yuri Milner ve ünlü fizikçi Stephen Hawking, geçenlerde yaptıkları bir basın açıklamasıyla minik bir uzay aracını uzaya göndermek için 100 milyon dolarlık bir girişim başlattıklarını duyurdu. Bu uzay aracı bir bilgisayar çipi boyutlarında olacak. Aracın 25 trilyon mil uzaktaki en yakın yıldız sistemi olan Alpha Centauri’ye 20 yıl içinde ulaşması bekleniyor.

Ateist miydi? Dindar mı?

Yazıları sese dönüştüren bir bilgisayar yardımıyla konuşan Hawking Ateist olarak biliniyordu. 2000 yılında “Bilimselliği anlamaya başlamadan önce, Tanrının evreni yarattığına inanmamız doğaldı. Fakat artık, bilim çok daha ikna edici bir açıklama sunuyor. 'Tanrı'nın aklını okuyabileceğiz' sözüyle kastettiğim şayet bir Tanrı söz konusu olsaydı, ki yok, bu Tanrı'nın bileceği her şeyi bilebileceğimizdi. Ben ateistim” demişti.

2012’de ise herkesi şaşırtan bir açıklama yaptı Hawking, "evrenin oluşumu bilimsel bir gerçekliğe dayanır ve bu Tanrı'nın olmadığı anlamına gelmez" demişti. Cenaze töreninde son durumu anlayacağız.

Toprağı bol olsun…