7 Haziran 2015 günü yapılacak genel seçimlerde partilerin Kentsel Dönüşüm Politikaları sonucu belirleyecek konulardan biri olacak gibi. Bu bağlamda anılan konuda da adayların bilgi sahibi olmalarında ve gelebilecek sorulara karşı hazırlıklı olmalarında yarar var kanısındayım.
Bilindiği üzere kimileri Kentsel Dönüşümü; eski ve/ ya da tehlike arz eden afete maruz binaların yıkılarak bir yaşam bölgesinin tamamen elden geçirilmesi, bir başka deyişle bir kentte yaşam alanlarının, tüm sosyal, kültürel ve fiziki bileşenlerinin / ekipmanlarının yenilenmesi şeklinde tanımlanabiliyor.
Kimileri de , Kentsel Dönüşüm’e yoksulların kent dışına sürülmesi diyebiliyor.
“Kentsel Dönüşüm”ün mücidi Amerika Birleşik Devletleri imiş.1949 yılında başlatılmış ve yoksulların yerleşim alanları, gecekondu bölgesi ilan edilmiş ve evlerine el konularak toplu konutlara sürülmüşler. Daha sonra arsalar özel sektöre devredilerek yeniden imara açılmış.
Özetle, kimi istisnalar dışında ,kentsel dönüşüm projelerinin zenginlerin çıkarları doğrultusunda yoksulların arsalarına el konularak, tıkanan ya da tıkanmakta olan ekonomileri geçici olarak canlandırma projeleri olduğu gözlemleniyor.
Türkiye’de başlatılan kentsel dönüşüm projeleri genel olarak ikinci yaklaşıma hak verecek ölçüde gelişiyor. Örneğin İstanbul Sulukule’de roman yurttaşlarımız yaşadıkları evlerden çıkarılmış, o bölgenin arsa / emlak değerlerinin çok altında bir bedel ödenmiş ve zenginlerin oturacağı lüks siteler yapılmış durumda. Aksini söyleyen var mı? Bu bağlamda Kentsel Dönüşüm, Rantsal Dönüşüm olmuş.
Türkiye’de Kentsel Dönüşüm , “Afet Yasası”na bağlı olarak uygulanıyor.Bu yasa Başbakanlık Toplu Konut İdaresi (TOKİ),dilediği bina, yapı adası ya da bölgeyi,afete maruz yer olarak belirleyebiliyor. Konutu, TOKİ tarafından afete maruz bölgede / alanda olduğu bildirilen kişinin itiraz hakkı yok. TOKİ, “Acele Kamulaştırma” ile bina için 60 gün içinde yıkım kararı alabiliyor. Bu karar için yargı yolu kapalı, yürütmeyi durdurma gerçekleştirilemiyor. Ancak kamulaştırma bedeli hakkında bölge idari mahkemesine başvurulabiliyor ve belirlenecek yeni rayiç bedel üstünden ödeme yapılabiliyor. Bu da yıkımı engellemiyor ya da geciktirmiyor. Yıkım sonrasında kat ya da mülk maliklerine yalnızca 18 ay süre ve 600 TL ye kadar kira yardımı yapılabileceği belirtiliyor. İnşaatın 18 ay sonunda tamamlanamaması durumunda ne olacağı ise açık değil.
TOKİ’ nin kentsel dönüşüm çalışmalarının son ayağını ise ev teslimi oluşturuyor. Evlerinden başka yerde yaşamak durumunda bırakılan vatandaşlar, yeni evlerine taşınmak için bir bedel ile borçlandırılıyor. Burada oturamam diyenlere ise eski arsa rayici üzerinden bedel verilerek kat / mülk maliklerinin susturulacak olduğu biliniyor.
Kentsel Dönüşüm konusunda adaylara sorulacak sorular şunlar olabilir mi?
•Afet yasası ile yürürlüğe giren kentsel dönüşüm projesi, anayasada yer alan “mülkiyet /barınma hakkı”na aykırı. Yasa ile mülkiyet güvencemiz yok sayılmakta. Bu konuda düşünceniz nedir?
•Kentsel Dönüşüm ile rızam olmadan konutum yıkılabiliyor. Bu konuda partinizin görüşü nedir?
•Oturduğum binanın riskli olup olmadığı nasıl tespit edilecek? Partiniz genel seçimleri kazandığı taktirde bu konuda ne yapacak?
• Kentsel Dönüşüm neden cazip gösterilmek isteniyor?
•Partinizin kentsel dönüşümün daha hakça ve demokratik bir şekilde uygulanabilmesi için diğerlerinden farklılığı var mı?
•Partinizin belediyelerinde uygulanmakta olan kentsel dönüşüm uygulamasında, mülk sahipleri inşaat bitiminde evlerine tekrar geri dönebilecekler mi?
•Kentsel dönüşüm çalışmalarının ardından bölgedeki emlak değerlerinin de artması bekleniyor. Bu ranttan kimler, nasıl yararlanacak?
•Kentsel dönüşümle yapılan binaların o bölgenin, iklim, sosyo-kültürel yapısına uygun olmadığı, görsel mimariden uzak ve kullanışsız beton kütleleri olduğu gözlemleniyor. Bu konuda partinizin belediyelerinde uygulaması nasıl olacak?
Not:Bu yazı bir Kentsel Dönüşüm Uzmanı olan Prof.Dr.Adnan Akyarlı’nın bildiri ve söyleşilerinden yararlanılarak hazırlanmıştır.Akyarlı,seçkin ve namuslu bir bilimcidir.
Sayfa başına git