Aşı bulundu bulunacak!

İlkokulda, orta mektepte her yıl aşı olurduk anımsayanlar vardır. Cumhuriyetimizin benzersiz sağlık politikasının rutin işlerinden biriydi bu aşı günleri..

Konunun uzmanı hekim dostlarla konuşuyoruz, çocukluğumuzda okullarda bize “harika bir tatil günü” de armağan eden o aşılar ne yararlıymış meğer. Bağışıklığımızı en güçlü tutan işlerin başında geliyor eski aşılar.   Şu karantina günlerinde o aşıları yapanlara dua ediyoruz… İkincil veya üçüncül hastalığı olmayanlar bu virüsü kapsalar da kolay kurtuluyorlarmış.

Bu arada “aşı-maşı beklemeyin” diyen kötümserlere (onlar için Can Yücel şiir bile yazmış, arayan bulur) inat bilim camiasından çok önemli haberler geliyor…

İnsanlık tarihinin ilk başarılı aşısı, İngiliz fizikçi Edward Jenner tarafından 1796 yılında üretildi. Bugün “immünolojinin babası” olarak görülen Jenner, bu aşıyla çiçek hastalığının tedavisini amaçlıyordu.

Aşı karşıtı hareketlerin tarihi de bir o kadar eski. İlk aşı karşıtı hareketler İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri'de 1800’lü yılların ortasında ortaya çıktı. İtalya ve İspanya’da kendilerine çocuklarına aşı yaptırmayan koyu Katolikler günümüzde de az değil.

Bizde de durum kötüye gidiyordu: 2019’da Mart ayında Ankara'da düzenlenen Aşı Çalıştayı'nda açıklanan verilere göre, Türkiye'de 2010'lu yılların başlarında 100 dolayında olan aşıyı reddeden aile sayısı 2016'da 10 bini geçmiş ve 2017'de ise 13 bin aileye ulaşmış durumdaydı. Bunlar resmen reddedenler bir de sözde dindar ve eski maocu yobazlar var, çocuklarına aşı yaptırmayan…

Şimdi yazacaklarımı dikkatli iyimserliği elden bırakmadan Sağlık Bakanı Koca’nın “sosyal mesafe-maske” uyarılarını hiç unutmadan okuyun lütfen… Bir de eski/ yeni maocuların “aşı olmayın” kampanyalarını unutun, çevrenizde de unutturmaya çalışın…

***

Önce çoook umutlu olduğum Prof. Dr. Ercüment Ovalı ve arkadaşlarının 6 gün önceki mesajı: Aşı çalışmamız: 1. Basamak testleri başarı ile geçti kısmet 2. Basamak ve 3. Basamak testlere… Dostlara müjde ak ve kara trollere ise yeni bir iş kapısı. Hadi eleştirin... Yerden yere vurun... 50 günde bu kadar yapabildik.

Bu ülkede psikopat, sosyopat, infodemik ne kadar insan varsa biliyorsunuz hepsinin adını vermeden buluştukları yer twitter… Ercüment Hoca’ya nasıl da saldırıyorlar…

***

Ve Science Bilim Dergisinde 26 Mayıs’ta yayımlanan Aşı Makalesi… Makalenin tamamını derginin web sitesinden okuyabilirsiniz…

Haber harika: COVID-19 hastalığını geçiren ve hazırlık aşamasındaki aşıların verildiği maymunlar, SARS-CoV-2’ye karşı bağışıklık geliştirdi.

Bağışıklığın ne kadar süreyle koruma sağladığını veya insanlarda da sürecin aynı şekilde olup olmayacağını bilmesek de bu gelişme virüsle ilgili en kötü senaryoların ihtimalini azalttı. Aynı zamanda aşıya yönelik ümitleri de arttırdı.

COVID-19’u geçiren kişiler tekrar virüsle karşılaşarak bağışıklıklarını test ettirmek istemediğinden, araştırmalar hayvanlara yöneldi. Harvard Üniversitesi’nden Prof. Dan Barouch ve ekibi 9 makak maymununa SARS-CoV-2 virüsü verdi ve hayvanları takip etti.

Çalışmada 3 farklı virüs dozu kullanıldı. Tüm maymunlardaki virüs yükü 2. günde, benzer bir seviyede maksimuma ulaştı. Daha sonra ise düşüşe geçen virüs sayısı, 21 – 28. gün arasında tespit edilemeyecek kadar düştü. Maymunlar bu süreçte ciddi hastalıklar geçirdi, zatürree ve bazı organlarında inflamasyon meydana geldi. Hiçbir maymun solunum yetmezliği durumuna gelmedi ve maymunların tamamı COVID-19’u ağır geçiren insanlara göre daha kolay iyileşti.

En iyi senaryo ve diğerleri… Bağışıklığın aşı tarafından sağlanması en iyi senaryo. Aynı araştırma ekibi, aşıların maymunlarda nasıl reaksiyona yol açtığını gösteren başka bir makaleyi yine Science dergisinde yayınladı. Ekip SARS-CoV-2’nin hücreleri istila etmekte kullandığı etkisinde benzer bir etki gösteren 6 DNA aşısı geliştirdi.

Bu aşılar 25 maymuna uygulandı. 6 hafta sonra yapılmayan 10 maymuna ve aşı yapılan maymunlara virüs verildi. Aşı yapılan maymunlardan 8 tanesinde tespit edilebilir düzeyde virüs RNA’sına rastlanmadı. Diğer aşı yapılan maymunlarda ise aşı yapılmayanlara kıyasla çok daha az virüs RNA’sı tespit edildi.

Araştırmacılar belirli aşıların uygulandığı maymunların vücudundaki virüs seviyesinin, aşı yapılmayanlara kıyasla daha düşük olduğunu belirledi. Diğer aşı türleri ise burun bölgesinde değil, ancak akciğerlerde daha düşük virüs seviyesi ile ilişkilendirildi. Elde edilen veriler, alt solunum yolu enfeksiyonlarını önlemenin, üst solunum yolu enfeksiyonlarını önlemeye göre daha kolay olacağını gösterdi.

***

Aşı bulundu bulunacak. Kötü haber seven infodemikler yakında kendilerine başka bir iş bulacaklar…