Deniz’lere çıkar sokaklar

1971 yılında gerçekleşen 12 Mart darbesinin hemen ardından Yusuf Aslan ile birlikte Sivas’a giderken motosikletlerinin bozulmasıyla gelen ihbarla tutuklandı. Gemerek’te yakalandıktan sonra önce Kayseri’ye ardından Ankara’ya o dönem İçişleri Bakanı olan Haldun Menteşeoğlu’na götürüldü. Tutuklu yargılama sonrası Tuğgeneral Ali Elverdi başkanlığındaki Sıkıyönetim Mahkemesi’nce TCK’nın 146. maddesinin ihlali gerekçesiyle 9 Ekim 1971′de idama mahkum edildi. 6 Mayıs 1972 tarihinde Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan ile birlikte saat 1.00-3.00 arasında Ankara Merkez Kapalı Cezaevi’nde idam edildi.

Tanımaktan onur duyduğum Deniz Gezmiş’ten bahsediyorum. Sadece siyaset değil futbol ve aşklar da konuşurduk. Üzerinden yıllar geçti ama… “Ne geçmiş tükendi ne yarınlar… Hayat yeniler bizleri… Geçse de yolumuz bozkırlardan... Denizlere çıkar sokaklar”

Deniz Gezmiş 27 Şubat 1947′de Ankara’nın Ayaş ilçesinde doğdu. Annesi ve babasının öğretmen olması nedeniyle ilk ve ortan öğrenimini Sivas’ta yaptı. Liseyi İstanbul’da okudu. Gezmiş henüz lise yıllarındayken tanıştığı sol görüş ile genç yaşta kendini eylemlerin ortasında buldu. 31 Ağustos 1966 tarihinde Ankara’dan İstanbul’a yürüyen Çorum Belediyesi temizlik işçilerinin Taksim Anıtı’na çelenk koymaları sırasında Türk-iş yöneticilerini protesto eden grupla beraber yaptığı eylem sonucunda tutuklanarak ilk gözaltısını yaşadı.1966 yılının Kasım ayında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne girdi. Fakülte yıllarında çeşitli eylemlerde yer aldı, defalarca gözaltına alındı, tutukluluklar yaşadı.

Deniz Gezmiş önce Devrimci Öğrenci Birliği’ni kurdu. Ardından 1 Kasım 1968′de “Samsun’dan Ankara’ya Mustafa Kemal Yürüyüşü”‘nü düzenledi. 23 Haziran 1969′da yine hakkında tutuklama kararının olmasından dolayı Filistin’e kaçtı.1 Eylül 1969′a kadar Filistin’de kaldı. Bu dönemde üniversiteyi işgalden dolayı Hukuk Fakültesi’nden atıldı. Ve Sinan Cemgil ve Hüseyin İnan’la birlikte Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu /THKO’nu kurdu. THKO Türkiye’de silahlı mücadele veren ilk siyasi örgüttür.

Deniz Gezmiş üzerine yazılan başta Can Dündar’ın olmak üzere çok sayıda anı kitap var. Bunlardan birkaç bilgi…

“Yıl 1963 idi. Deniz Gezmiş ve Mahir Çayan Haydarpaşa Lisesi’nde öğrenciydi. Deniz 1’de, Mahir 3’te. Onları bir araya getiren eylem, Hürriyet Gazetesi’nde çıkan bir haberle başladı. Habere göre “Haydarpaşa Lisesi’nin pansiyon müdürü, Fenerbahçeli ünlü futbolcu Ömer Boncuk orta ve lisede okuyan yatılı öğrencilerden altısına ‘Sizi sınıf geçirteceğim’ diyerek odasına götürmüş ve tecavüzde bulunmuştu. Bu bir iftiraydı ve onu seven öğrencilerini ayağa kaldırdı. Boncuk Ömer’in görevden alınması ise bardağı taşırdı. Öğrenciler, büyük bir öfkeyle ayaklandı ve protesto kararı aldı. Ellerindeki pankartta, “Boncuksuz Haydarpaşa olmaz, böyle palavra atılmaz” yazıyordu. Boncuk Ömer kendisine destek eylemini, odasının penceresinden gözyaşları içinde izledi. Ertesi gün Emniyet Müdürlüğü eylemde çekilen fotoğraflardan tespit edilen öğrencilerin okuldan atılmasını istedi. Deniz’in ilk eylemiydi bu. Mahir’in ilk yargılanışı. 8 yıl sonra biri diğerini kurtarmak için ölümü göze alacaktı”

“Yıl 1968… Bahar aylarında üniversitelerde işgaller başlamıştı. İstanbul’da bir öğrenci lideri parlıyordu. Uzun boylu, yakışıklı bu liderin adı Deniz Gezmiş idi. Devrimci gençler, Deniz Gezmiş’in önderliğinde yabancı güçlere savaş açmış, o tarihte İstanbul’a gelen Amerikan 6’ncı Filosu’nun denizcilerini Dolmabahçe rıhtımında kovalayıp denize atmışlardı. Heyecan kasırgası bütün yurdu dalga dalga sarmış, Amerikalı askerleri denize döken devrimci gençlerin lideri Deniz Gezmiş gazetelerin manşetlerine taşınmıştı. "Amerikan 6’ncı Filosu’nu neden istemiyorsunuz?" sorusuna verilen cevap şöyleydi: "Amerikalı denizciler, dostluk için değil, kadın ihtiyaçlarını gidermek için İstanbul’a geliyor, Yüksek Kaldırım’daki ve Beyoğlu Abanoz Sokağı’ndaki genelevlere koşuyorlar. Biz onların Türkiye’yi, genelev gibi kullanmasını istemiyoruz! Ülkemizi sonuna kadar savunacağız!"


“İdamla yargılanırken neye gülüyorsun" diye soran hakime ''Duvarda adalet yazıyor, ona gülüyorum” diyen Deniz’i , "Ben ülkemin bağımsızlığı ve halkımın mutluluğu için bir defa ölüyorum. Sizler, bizi asanlar şerefsizliğinizle her gün öleceksiniz. Biz halkımızın hizmetindeyiz. Sizler Amerika'nın hizmetindesiniz. Yaşasın devrimciler! Kahrolsun faşizm!" diyen Yusuf Aslan’ı , '"Ben şahsi hiçbi? çıka? gözetmeden halkımın mutluluğu ve bağımsızlığı için savaştım'' diyen Hüseyin İnan’ı unutmadık ama onları idam edenlerin adı bile bilinmiyor”

“20 Aralık 1964 günü Ali Sami Yen Stadı’nın açılışı vardı. Açılış şerefine o gün Türkiye-Bulgaristan milli maçı oynanacaktı. Maçı izleyenler arasında Deniz Gezmiş de vardı. Lakin daha başta, yeni stadın ikinci katındaki büfede bir yangın çıktı. Açık tribündeki binlerce seyirci paniğe kapıldı. İzdiham oldu. Demir korkuluklar yıkıldı ve üst kattaki seyirciler, salkım saçak, alt kata düştü. Büyük bir panik yaşandı. Yaralılar hızla hastanelere taşındı. Radyo “müessif bir kaza olduğunu” duyurarak kan anonsu yapmaya başladı. Valilik sağlık personelini göreve çağırdı. Gezmiş’ler maça giden oğullarının gecikmesi üzerine telaşlandı. Yollara çıkıp hastaneleri dolaşmaya başladılar. On binlerce insan, aynı telaşla sokağa dökülmüştü. Oğullarını bulamadılar. Çaresiz eve döndüler. Deniz çok geç vakit eve geldi. Üstü başı perişan haldeydi. Ayağında ayakkabısı yoktu, çorapla eve kadar yürümüştü. “Tribünden düştüm. Ama aşağıda şişman birinin üstüne düştüğüm için yaralanmadan kurtuldum” dedi. Deniz fanatik derecesinde futbola düşkündü, Beşiktaş’ı tutuyordu. Aslında Gezmiş ailesinin tamamı Beşiktaşlıydı. Evde epeyce futbol konuşulur hatta Deniz’in abisi Bora da mahalli ligde profesyonel futbol oynardı”

Bugün 6 Mayıs’ın yıldönümü. Hiç kimsenin canına kıymadıkları halde asılan Deniz ve arkadaşlarını bir kez daha özlemle anıyoruz.

Göğe selam…