Köprü üstü kalabalık

Üç kıtanın kavşağında köprü gibi uzanan Anadolu,kavim göçlerinde oluşan köprü üstü kalabalık misali yerleşimlerle hemhal kültürlerin de beşiği olagelmiştir. Köprü üstü kalabalığa mahsus bu hengâmede kalıcı değerlerin oluşması ve karakter teşekkülü her zaman sorunlu olmuştur.

Yeryüzü ne zaman kaosa sürüklense, Anadolu o kaostan nasibini fazlasıyla almış. Şimdi, bir kere daha göç hareketlerinin Anadolu’yu destabilize edişine tanık oluyoruz. Ortadoğu, Afrika, Asya üzerinden gelen geçenler,nüfus yapısını hızla değiştiriyor. Ve haliyle, benzemezleri bir arada olmaya zorlayan bu göç hareketlerinin yarattığı güvenlik sorunu, toplumsal barışı tehdit ediyor.

Yerleşikliğin sorunlu olması, tarihsel olaraktartışmalı bir mirasın da sebebidir. Mesela, İpek Yolu, Anadolu insanındaticaret fikrini geliştirmek yerine, hileli mal fikrini geliştirmiş. Karabiber yerine hangi maddeyi karabibere benzetip satabiliriz gibi… Hayvancılıktan ötesine pek kafa yorulmamış.

Atatürk ve arkadaşları, emperyal dönem sonlanınca, Anadolu’nun sosyolojik yapısını “ulus devlet” fikriyle derleyip topladı. Ancak, köprü üstü kalabalıktan hallice toplumsallık, Batı normlarında devleti ve kurumlarını taşımakta zorlandı. Bildiğini okumakta ısrar eden Anadolu insanı, “mış” gibi yaparak durumu idare ettiğinden, ülke, olmakla olmamak arasında salındı durdu. Ne doğulu ne batılı olabilen köprü üstü kalabalıkla bugünlere geldik.

Cumhuriyet kurulduktan sonra, doğu/batı hattında oluşan ayrışma zamanla siyasetin akışını da belirlemeye başladı. Batı Türkleri-Doğu Türkleri gibi zorlama bir tanımla durumu anlatmak belki de daha kolay olacak.

Mesele şu; Balkanlar’dan gelen Türkler üretmeyi seviyor, oldukça çalışkan ve kurallara uymayı biliyor. Doğu ise bildiğiniz gibi… Üretimle arası yok, çalışmayı sevmiyor, kurallarla arası hiç iyi değil.

Elbet de bu bir genelleme değil ama kahir çoğunluk böyle. Yaşanmışlığın bilgisi. Yüzyılın ardından ortaya çıkan Cumhuriyet manzarası...Bu manzarada, kültürler çatışması var. Din ve etnisite guruplarının birbirine kültürel husumeti var. Göçlerle gelenlerin kendi kültürlerine yer açışı var.

Nihayetinde, Anadolu’nun bir kere daha göç dalgalarıyla destabilize oluşuna tanıklık ediyoruz; tam dayeni bir çağın şafağında…

Ve belli ki canımız çok yanacak.