Bir önceki yazımda “Ortalıkta bunca yolsuzluk ve rüşvet iddiaları var iken iktidar partisi neden ve nasıl bu düzeyde bir oy oranını sahip olabiliyor?” konusunu irdelemeye çalışmıştım .
Özetle; “En yoksullar ve yoksullaşma sürecine giren orta tabakanın bir kesimi, bir başka deyişle var olan ekmeğini bile kaybetme korkusuna giren yoksullar, muhalefet partileri daha iyi bir yaşam için güven ve umut veremediği için AKP’ye oy veriyorlar.” demiştim. Bir başka deyişle başat etmenin yoksullaşmayla ortaya çıkan ekonomik etmenin belirleyici olduğuna değinmiştim.
Ancak toplumsal olayları elbette tek bir etmenle açıklama olanağı yok. Ekonomi ile birlikte diğer etmenler, örneğin üst yapı etmenleri karşılıklı etkileşim içine girerler ve sonucu şekillendirirler. Bunları şöyle sıralayabilir miyiz?
• Oy veren halkımızın bir kesimi haksızlık ve yolsuzluğa fazla duyarlı değil. Bu kesimde bir haksızlık yolsuzluk varsa ona ilke temelinde karşı olmak yerine, “Bal tutan parmağını yalar” özdeyişi egemen olmuş. O yüzden de bunlardan fazla etkilenmediği gözlemleniyor.
• Halkımızın bir kesimi sert söylemi seviyor. Örneğin Erdoğan’ın AB ve ABD’ye posta atar gibi sözlemleri , gerektiğinde büyükelçiyi göndermekle tehdit etmesi, halkın hoşuna gidiyor. Ancak Batı da AKP hükümetinin kendilerinden kopamayacağını biliyor.
• Halkımızın bir kesimi, hukuk devleti, çevre katliamı, yaşam tarzına müdahale, kültür ve sanat politikası üzerine baskılar, katılımcılık gibi konularla ilgilenmiyor. Burada, toplumun bir kesimi ile diğer kesimin temel değerleri arasında önemli bir farklılaşmanın ortaya çıkmakta olduğu söylenebilir. Prof. Yılmaz Esmer, bu farklılaşmayı insanların kendilerine iletilmeye çalışılan mesajları, temel değerlerine uygun bir şekilde algılamalarına bağlıyor(*)
• Anılan farklılaşmanın gelir dağılımını bölüşümü ile bağlantısı doğrudan var. Örneğin orta gelir grubuna sahip toplum kesimlerinde ve eğitim düzeyi yükseldikçe AKP’nin oylarında düşme gözlemleniyor. Sözgelişi göreli olarak gelir düzeyi daha yüksek bölgeler olan kıyı şeridinde ve Ege’de, İstanbul’un Beşiktaş’ta ve Kadıköy’de AKP dışındaki partilerin oylarının daha yüksek çıkması rastlantısal değil.
• Bunlara diğer etmenler de eklenebilir. Sonuçta Erdoğan’ın söylemleriyle aslında her iki kesim arasında var olan kutuplaşma keskinleşmiş durumda. İki taraf birbirini tehdit olarak algılamaya başlamış. AKP’ye oy veren kitle “Erdoğan ne yaparsa güzel ve doğru yapar.” görüşünden ödün vermiyor.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------
(*)Prof. Dr. Yılmaz Esmer’in aktardığına göre Inglehart adlı araştırıcı temel değerler bakımından farklılaşmayı şöyle açıklıyor: Halkın temel değerleri materyalist ve postmateryalist olarak şekillenir. Dünyanın iki boyutta bir kültür haritasını çıkarmak mümkündür.
Materyalist değerler, hayatı sürdürmekle ilgili değerler ve duyarlılıklardır. Örneğin maddi yaşamı sürdürmek için gerekli olanakların sağlanması, eğitim ve sağlık konusunda elde ettikleri kazanımların korunması, dinin, ailenin, milliyetçiliğin, şovenizmin önemli olması gibi. Bu değerler tarım toplumundan sanayi toplumuna geçiş sürecinde de egemenliğini sürdürmeye devam ediyor.
İkincisinde ise post-materyalist ve seküler değerler. Sanayileşme aşamasını tamamlamış topluluklarda ve temel materyalist olanaklarına sahip kesimlerde ortaya çıkıyor. Bunlar özgürlükler, çevreye duyarlılık, estetik değerler, kadın-erkek eşitliği, cinsel özgürlük gibi değerler olarak özetlenebilir.
Sayfa başına git