Aşk üçgeni kuramı

Şarkı Önerisi : Aşk Bir Mevsim - Pinhani

Yine bir kapanma ve yine hali hazırda pandemi şartlarına uyum için en fazla gayret ve fedakârlıkta bulunan bizler için bir yasak daha. Dışarıda yasağa rağmen trafik, mayısın ilk bayramında kapatılmayı hazmedemeyen, sinsice en cazibeli tavrını takınan davetkâr ilkyaz…

Kuşlar desen tam serseri,

Özgürlüğün timsali, tutsaklığın seyri…

Sadece insanlığın değil, ilişkilerin de büyük sınavlardan geçtiği bir zaman bu.

Karı koca, yaşlı genç, ebeveyn çocuklar, öğrenciler öğretmenler, işçiler patronlar, politikacılar halk, kasiyer müşteri başımızı ne tarafa çevirsek ilişkilerin nasıl değişime uğradığını nasıl yıprandığını görmek zor değil.  

En büyük sancı çiftler arasında. Pandemi nedeniyle boşanma sayılarında aylar itibariyle ciddi artışlar görünüyor gibi dursa da işin iç yüzü dört duvar arasında saklı. Boşanmaların nerdeyse yüzde otuz beşi evliliğin ilk beş yılında, yüzde yirmisi ise altı-on yıl içerisinde gerçekleşiyor TÜİK Raporlarına göre. Türkiye’nin boşanma sebebi şiddetli geçimsizlik. Şiddetin ve ekonomik geçimin aynı tamlamada yer aldığı ilişkilerin iki karabasanı.

Aşk Üçgeni Kuramına ikinci üniversitemi okuduğum bölümün marka iletişimi dersinde rastladım. Bir markayı tüketmenin bu kuramla açıklanması oldukça hoşuma gidince merakıma fazla yenik düşmeden bu haftamı bu kuramla meşgul etmeyi seçtim. Amerikalı Psikiyatrist Sternberg’in tüm araştırmaları zekâ, yaratıcılık ve bilgelik üzerine. Zekâyı da üç köşeye oturttuğu oldukça benimsenmiş bir teorisi var.      

Aşk üçgenini 3 köşeye oturttuğu kavramlar; Yakınlık (samimiyet - sırdaşlık) Tutku ve Bağlılık…

Yakınlık bir insanı tanımakla başlıyor. İçten ve samimi olduğunu hissettiğiniz anda kanınız kaynıyor ve hoşlanmaya başlıyorsunuz. Bu işe yeni başlayan biri, yan eve yeni taşınan bir komşu, kasada işinizi yapan bir tezgâhtar olabileceği gibi kendinizi iyi hissettiğiniz bir ortam, aldığınız bir hizmet veya mal için de geçerli olabilir. Böylece üçgenin en tepe noktasında başlayan ilişkinin ne tarafa akacağı size kalıyor.

Bağlılık sorumluluk almak ile başlıyor. Birlikte daha uzun bir süre geçirmeyi düşünmeye başlıyorsunuz, güven duymak istiyorsunuz. Bu ilişkiyi yürütme konusunda iyi niyetlisiniz ve bunun derecesini, sadakatinizi, güveninizi sınadığınız bir evre bu köşe. İçinde bir karar bileşeni olduğu için üç köşenin en bilinçli ve kasıtlı köşesi burası. Karar verirsiniz elbiseyi alırsınız ürün artık sizindir, karar verirsiniz devam eder üyeliğiniz sadık bir müşteri olma yoluna girmişsinizdir. Karar verirsiniz bir köpek bir kediyi evlat edinirsiniz. Onun size duyduğu güven ve sadakati kararınızla uzun vadeli bir sorumluluğa dönüştürürsünüz.

Tutku ise heyecan ve ihtiyaç barındırır içinde. İçiniz hoplar, kalbiniz daha hızlı çarpar, ayaklarınız birbirine dolanır yeni bir işe girdiğinizde; kullanmak istersiniz sürekli yeni arabanızı; dört elle girişirsiniz mutfağa yeni bir tarif aldığınızda; gözleriniz yolunu bekler partnerinizin. Heyecandır, meraktır, kontrolsüz coşkudur. Diğer yandan tutkaldır, yapışabilir ve yapış yapış olması ilişki için tehdit olabilir. Silkelenmeyi beklemeden, çürük bir sakıza dönmeden diğer iki köşeye uzamak gerekebilir çoğu zaman.

Bu aşk üçgeni kuramına göre sahip olunabilecek kombinasyonlara inersek herkesin bir aşk hikâyesi var ve her ilişkinin yönü farklı seyreder.

Üç köşeyi de tutan bir ilişkiniz varsa mükemmel.  Mükemmel aşk yaşayanlar- aşkla işini icra edenler – emeğine sevgisini katanlar - Yılın Personeli – En çok tercih edilen marka – En çok çalışılmak istenen şirket bu üç köşe sizsiniz tebrikler.

Yakınlık-Bağlılık köşelerini tutanlar dostluğu tercih etmiş, güven, sadakat ve uzun süreli bir ilişkiyi yürütüyorlar demektir. Heyecan duymaktansa inanmayı, kendilerini birbirlerine emanet etmeyi, sakinliği tercih ederler. Yıllardır aynı şirkette çalışanlar, elli senedir birbirlerinin ellerini bırakmayan tonton çiftler, yılların eskitemediği dostluklar, aynı mağazadan bıkmadan usanmadan aldığı aynı model ayakkabılar bu ilişkilerin örneğidir. Heyecana maceraya ihtiyaç duymayan, güvenli limanları tercih edenler bu kümede yer alır.

Yakınlık-Tutku köşelerini tutanlar romantizm titreşimlerine sahip olanlar. İlk tanışmanın verdiği heyecan, hoşlanmanın verdiği titreşimler sorumluluk almadan, bağlanmadan yaşanan hoş güzel anlar. Önünden geçerken dikkatinizi çeken bir mekanda bir fincan kahve içmeniz, daha önce hiç girmediğiniz bir butikte rastladığınız tarzınız olmayan bir elbise, bir davette yanınıza düşen hoş sohbet biri…Romantik bir başlangıç ama devamı bir karar vermenizle sorumluluk alarak, güven duyarak gelişecek, ama o an uçarı bir hovardalık.

Tutku- Bağlılık köşelerini tutanları anlatmak biraz zor. Çünkü aptalca delilik içeriyor. İçinde samimiyet barındırmayan, dostluğun getirdiği güzelliği tanımayan, bir yanda deliliği diğer yanda aptallığın körlüğünü yaşamayı seçenler. Sanırım aşkların en zoru kara sevda bu.

İlişkileri böyle bir kalıba sokup değerlendirmek gruplandırmak ne kadar kolay değil mi?

İşin içinden çıkamadığımız, gidemediğimiz, kalamadığımız, kapana kısıldığımız anlayamadığımız varyasyonlar yok mu?

Romantik olanı, hayranlık duyulanı, alışkanlığa dönüşeni yok mu?

Uzaktan kusursuz görüneni, yol arkadaşlığına dönüşeni, sevginin yeniden dillendiği veya sevgisizliğin şiddete dönüştüğü ilişkiler yok mu?

Mayısın biri. Dışarıda haylazca bana seslenen bir bahar. Yasağın bahanesiyle ikinci üniversite kitaplarıma gömülmüşken “markalaşmanın değeri” dersinde aşkın üçgen kuramına takılan ben…

İlişkiler üzerine dile gelen bu yazıyı okuyan, belki de şu an kendi ilişkilerini masaya yatıran siz…

Yazma tutkusunu samimi duygularla okurlarına bağlayan bir cumartesi köşesi.

Aşk Üçgeni Kuramını kullanmak istediğimiz her yerde mümkün sanki…