Üçümüzden biri obez!

Tanıyan arkadaşlar bu başlığı görünce gülecekler biliyorum ama yazacaklarım kişisel değil.

Türkiye, 2018 yılı verilerine göre Avrupa’nın en obez ülkesi olarak kayıtlara geçerken, dünya genelinde 27’nci sıraya yerleşmiş… Medya takip ve raporlama ajansı PRNet, dünyadaki obez ülkeler sıralamasını konu alan araştırmayı incelemiş iyi bir iş yapıp yayınlamış. Teşekkürler…

Evet Türkiye Avrupa’nın en obez ülkesi değerli dostlar… Dünya Sağlık Örgütü 2018 Avrupa Sağlık Raporu verilerinden hareketle, Türkiye Avrupa’nın en obez ülkesi olarak kayıtlara geçmesi günlük siyasetten önemli bir mevzuu. Türkiye’nin yüzde 32’sinin obez olduğu anlaşılmış. Yani üçümüzden biri obez. Türkiye’yi yüzde28,9 ile Malta ikinci sıradan takip ederken, üçüncü sırada yüzde 27,8 ile İngiltere yer aldı.

***

Neden obezleşiyoruz sorusu bütün dünyanın problemi… Yeni bir çalışmaya göre düşüncelerimizin bizi obeziteye açık bir hale getiriyor. Doktorların obezitenin beyin yapısı ve ruhsal performansla nasıl iç içe bir konu olduğunu anlamaları gerekiyor.

Montreal Nöroloji Enstitüsü ve Hastanesi’nden araştırmacıların yürüttüğü bir çalışmada, 1.200 bireyin manyetik rezonans görüntüleme (MRI) sonuçları ve algısal test verileri incelendi. Veriler “İnsan Beyin Ağı Projesi” (Human Connectome Project) kapsamında sağlandı.

Araştırmacılar yüksek vücut kitle endeksine (BMI) sahip kişilerde algısal esneklik, haz erteleme yetisi, görsel-mekansal algı ve sözel hafıza konularında düşüş görüldüğünü tespit etti.

Yüksek BMI değerine sahip kişilerde beynin sol amigdalanın da hacmen büyüdüğü görüldü. Halihazırda beynin bu bölümünün yiyecek uyaranlarına yönelik tepkilerde rolü olduğu düşünülüyor. Bu yapılar eylemsel hafıza ve içerikler arasında ilişki kurma yetileri ile ilişkilendiriliyor.

Bütün bu veriler şu modeli ortaya koyuyor: Obez olmaya yatkın insanlar görsel yiyecek uyaranlarına karşı daha hassasken, kilo alma gibi yemek yemenin olumsuz içeriklerini dikkate alarak bunlara direnme yetileri de daha düşük oluyor.

İncelenen deneklerin büyük bölümü kardeşlerden oluştu. Bunlar arasında ayrı yumurta ve eş yumurta ikizleri de yer aldı. Araştırmacılar bu sayede gözlemlerinin kalıtımsal bağlantılarını da inceleyebildi. Verileri istatistiksel metotlarla değerlendiren araştırmacılar, bilişsel ve sinirsel birçok özelliğin obezite ile genetik bağlantısının olduğunu ortaya koydu. Bu durum, genlerin obezitedeki rolünün kendisini kısmen beyin anatomisi ve bilişsel işlevler üzerinde ortaya koyduğunu gösterdi.

Çalışmanın obezite rahatsızlığı çeken kişiler için tedaviler geliştirilmesine ışık tutması bekleniyor. Aynı zamanda Estonya’daki Tartu Üniversitesi’ndeki Psikoloji Enstitüsünde araştırmacı olarak görev yapan, çalışmanın yazarlarından Uku Vainik, bilişsel eğitim yoluyla kişilerin nörodavranışsal faktörlerinin değiştirilmesinin, örneğin kişinin yiyeceklerin uyardığı dürtülerine direncinin artırılmasının umut vaat eden bir yaklaşım olduğunu ifade ediyor.

Vainik’e göre obeziteye karşı müdahaleler sadece beslenmeye odaklanmamalı, aynı zamanda obezitenin iç içe geçtiği genetik nörodavranışsal profili de dikkate almalı. Bu yöndeki müdahalelerin, kişilerin genetik yatkınlıklarına rağmen normal kiloda kalmalarını sağlayabileceği düşünülüyor.

Makalenin yazarlarından bir diğeri, Dr. Alain Dagher ise çalışmanın sonucunu şöyle özetliyor: “Bu çalışma insanlarda vücut ağırlığının kısmen idrak, karar verme ve güdülenmeyi içeren üst beyin sistemlerinin kontrolü altında olduğunu gösterdi. Buna ek olarak, yiyecek tüketimini düzenleyen beyin sistemlerindeki kişisel farklılıkların da orta düzeyde kalıtımsal olduğu ortaya koyuldu.”

Zayıflamak için bir yerden başlamak gerek ama…