Bu hafta sonu oy kullanacağız; yoksulların oyları seçim borsalarında yükselişte. “Oy vermek için yardım almak” meselesi yine gündemde. Ve bu vesileyle yoksullar bir kere daha aşağılanacak…
Sözü uzatmadan, bu meseleye bakış açısını sorunlu bulduğumu söylemeliyim.
Yoksulların aldıkları yardımlar seçim rüşveti midir?
Aldıkları yardım karşılığında oy vermelerini yargılamaya hakkımız var mı?
Yardıma muhtaç halde olmak salt yoksulların kusuru mudur?
Bu sorulara siyasal kaygılarla verilen ezbere yanıtlar, sorunun asıl can alıcı noktasını dikkatlerden kaçırıyor.
Çok uzun zaman oldu bu yardım tartışmaları başlayalı ve bitecek gibi de değil. Ne de olsa etkili bir siyaset malzemesi…
Yoksulluğun giderek arttığı bir gerçek, yoksulların çaresizliği ha keza… Beslenmek, barınmak ve çalışmak gibi en temel insan haklarından doğru dürüst yararlanamayan insanların aldıkları yardımların nasıl oya dönüştüğünü biliyoruz.
Ne ki içine düştükleri yoksulluğun yarattığı çaresizliği görmezden gelerek onları yoksulluğundan yakalayıp aşağılamak sorunu çözmüyor.
Kanımca, yoksullara yardım meselesine bakış açımızı değiştirmek mümkündür.
Hepimizin bildiği gibi, sosyalist sistemde sömürü ortadan kalkınca yoksulluk da bitecekti. Sağlık, sosyal refah, çalışma hakkı, eğitim, konut hakkı, güvenlik, sosyal güvenlik gibi temel haklar herkes için mümkün hale gelecekti.
Ancak sosyalizme neredeyse dünyanın bütün yoksulları “hayır!” dediğinden, bu konuyu uzatmanın gereği yok.
Bir de reel duruma bakalım. Reel durum, kapitalizmin bir dünya sistemi olduğudur. Kapitalist sistemin serveti adil dağıtmak gibi bir hedefi olmadığından ve bütün köşe başlarını tutan zenginlerin daha zengin olmaktan gayrı bir dertleri olmadığından, yeryüzünde yoksul sayısı sürekli artmaktadır.
Sadece ve sadece yeryüzünde var oldukları için insanların sahip olmaları gereken sosyal ve ekonomik haklar genellikle kâğıt üzerinde kalan haklardır. Siyasetçiler bu hakların salt siyaset malzemesi olduğunu zannederler; onun için bol vaatte bulunurlar ve iktidara gelince unuturlar. Hoş, hatırlasalar ne olacak! Vaatlerini yerine getirecek ne güçleri vardır, ne de sistemde böyle bir kaynak.
Yoksullar bu gerçeğin farkındadırlar, vaatlerin sadece vaat olduğunu bilirler; onun için gerçekçi davranırlar, bulduklarını alırlar.
Çalışmak için zamanında çalmadık kapı bırakmadığından, yoksul insan, olmayacak duaya âmin demekten çoktan vazgeçmiştir. O daha politikacıyı dinlerken olabilecekleri ve olamayacakları ayırt eder. Boş hayallere kapılmaz...
Türkiye gibi “gelişmekte olan ülke” kategorisinde yer alan ülkelerde, yoksullukla mücadele hiç kolay değildir. Sanayi yatırımı, üretim, teknoloji yatırımı gibi toplumu zenginleştirecek temel yatırımlar çok zayıf olduğundan, durum, sıcak para himayesinde ticaret ve hizmet sektörü ile geçiştirilir.
Böyle bir ekonomik program yeterli istihdam sağlamadığından, devlet devreye girer ve işsizleri kamuda istihdam eder.
Halk, bir şekilde kamuda iş bulan kısmetli yurttaşların maaşlarını, ödediği dolaylı ve dolaysız vergilerle karşılar.
Devlet, istihdam sağlayamadığı yoksulları, neo liberal politikaların öngördüğü şekilde hibe ekonomisiyle ayakta tutmaya çalışır.
Demem o ki, kapitalizm bu yoksulluğu üretmek zorundadır, tam istihdam bir tür ütopyadır. Ama yoksul ne yapsın, Kapitalizmi seçmiş bir kere!
Sosyal refahı sağlamakla yükümlü olan devlet, bu yükümlülüğünü yerine getiremediği için, istihdam yaratamadığı yurttaşlarına bakmak zorundadır.
Yani yoksullar aslında hakları olan yardımları almaktadırlar.
Ne var ki iktidar bu yardımları sanki kendi kesesinden yapıyormuş gibi, yurttaş aldığı yardım altında ezilir; Yoksul insan aslında hakkı olan yardımı sadaka gibi alınca, minnet duygusuyla, o yardımı yapana bağlanır.
Ve yoksullar çalışmadan elde ettikleri yardımları yitirmekten korktuklarından, yardım aldıkları siyasal partiye oy verirler.
Sandık hikâyesi biraz da böyle bir şeydir. Her ‘sandıktan çıktık’ diyeni o kadar da ciddiye almamak lazım.
Yoksullar, bu bereketli topraklar üzerinde, dünya nimetlerinden yoksun yaşıyor. Açlığın rengini bilen yoksullara, bir paket makarnanın siyaset etiğinde neye karşılık geldiğini soramazsınız.
Sayfa başına git