Seçim ve yükselen radikalizm

Zor bir dönemeçten geçen Türkiye, siyasal tercih noktasında adreslerini belirledi.  14 Mayıs seçimleri bazı önerme ve ezberlerin çöküşünü de beraberinden getirdiği bir seçim oldu. Kazananın da kaybeden de bol olduğu bir seçim manzarası önümüzde…

Öncelikle çöken iki önermeyi maddelersek;

-Bunlardan ilk İstanbul’u kazanan Türkiye’yi kazanır önermesiydi.  Millet İttifakı adayı Kemal Kılıçdaroğlu, İstanbul başta olmak üzere önemli metropollerde ipi göğüslemesine rağmen seçimi kazanamadı. Kılıçdaroğlu ayrıca kazanamadığı büyükşehirlerde de iyi oylar aldığı görülse de bu yetmedi.

-Bir diğer denklem ise ‘Kürt seçmeni kazanan ülkeyi kazanır’ denklemiydi. Kürt seçmenin yaşadığı kentlerde çıkan sonuçlara bakıldığında büyük ölçüde Kemal Kılıçdaroğlu’nu desteklediği görülse de bunun seçimi kazanmaya yeterli bir denklem olmadığı da görülmüş oldu.

TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ SİYASETİN BASKIN DİLİ OLACAKTIR
Seçimin en büyük sürprizi ve kazananı Ata İttifakı adayı kuşkusuz Sinan Oğan’dır. Milliyetçi siyasetin önemi Oğan’ın performansı ile ortaya çıkmış oldu. Oğan ve Zafer Partisi’nin birlikte gösterdikleri seçim performansı Türk milliyetçiliğini artık siyasetin baskın dili haline getireceğe benziyor. İkinci tura kalan seçimde Oğan’ın Millet İttifakı’na vereceği destek ile seçimin kazanılıp kazanılmayacağı meçhul ancak mülteci karşıtı siyasetin Millet İttifakı’nın siyasal olarak başka bir siyasal mecra içerisine süreceği ise belirgin. Oğan, Cumhur İttifakı’na destek vermesi durumunda ise “güçlü devlet” izleniminin verilmesine büyük katkı sunacağını da belirtmek gerekir. Ata İttifakı’nın başta mülteci meselesi olmak ortaya koyduğu şartlar önümüzdeki sürecin siyaset hattında da büyük değişimler yaratacağı kesindir.

MHP ise kamuoyu araştırma şirketlerini yine ters köşe yaptı. Ancak oyu yüzde 1 azalarak meclise gelmiş oldu. Artık MHP’siz bir Erdoğan’ın düşünülemeyeceği bir siyasi denklem oluşmuş durumda…

İYİ Parti’de ise işler yolunda gitmiyor. Geçen seçimin 1 puan altında kalan İYİ Parti’nin merkez sağ siyaset anlayışının da seçmenden karşılığını bulmadığını dile getirmek gerekiyor. Cumhurbaşkanlığı seçiminde ise seçmenlerinin Sinan Oğan’a yöneldiği görülüyor. Akşener, Kılıçdaroğlu’nun kendi adaylığını dayatması konusunda “haklıydım” diyecektir ama artık olan olmuştur.

Zafer Partisi ise yüzde 2,6’lık oyu hiç de yabana atmamak gerekiyor. 2023 seçimlerine dağınık bir tablo içinde giren milliyetçi siyasetin seçmeni “buradayız, ayaktayız” mesajını parti liderlerine de iletmiş oldu.

ERDOĞAN HEM KAZANDI HEM KAYBETTİ
İkinci tura kalan seçimde Cumhur İttifakı adayı Recep Tayyip Erdoğan’ın yüzde 49,5 oy ve meclis çoğunluğunu alması sebebiyle daha avantajlı durumda… Ancak Erdoğan bir yandan da kaybeden durumda… 2018 seçimlerinde yüzde 42 oy alan AK Parti’nin oylarının yüzde 35’e gerilemesi ve başta metropoller olmak üzere 70’in üzerinde kentte oy kaybı yaşanması söz konusu. Erdoğan’ın imdadına yetişenin MHP ve Yeniden Refah Partisi olduğu görülüyor. Bu durumda özellikle MHP’siz bir Erdoğan olmayacaktır. Yani Erdoğan artık MHP ve Yeniden Refah’a bakarak bir siyaset hattı kuracağını göreceğiz.

KILIÇDAROĞLU’NUN İTTİFAK POLİTİKASI İFLAS ETMİŞTİR
Millet İttifakı cephesinde ise işler yolunda gitmedi. Kılıçdaroğlu’nun ittifak politikasının iflas ettiği görülüyor. İttifak içerisinde olan Gelecek Partisi, DEVA, Demokrat Parti ve Saadet Partisi’nin ittifaka ne kattığı meçhul durumda… Hatta meclis içerisinde bir odak olan bu partilerin gelecekte ne yapacakları da belirsiz… . İttifak partilerinin düşük performansı meclis aritmetiğinde ezici çoğunluğun Cumhur İttifakı’na geçmesine de yol açtı. Seçimin ikinci turda Erdoğan tarafından kazanılması durumunda parlamentonun siyasal belirleyiciliğinin ikinci plana itildiği bir ortamda Gelecek Partisi yada DEVA mecliste grup kursa ne olur kurmasa ne olur? İttifak içindeki 4 partinin kendi tabanlarını CHP’ye ve Kılıdaroğlu’na oy verme konusunda da ikna edemedikleri görülüyor. Kendilerini İzmir mitinginde yaptıkları uzun konuşmalar dışında pek de görmediğimizi de dile getirelim. İYİ Parti’de ise istenen ölçüde Kılıçdaroğlu’na oy gitmediği görülüyor. Millet İttifakı seçmenindeki umut ve inancın siyasetin ana merkez hattında görülmediğini altını çizerek söylemek gerekiyor.

Kürt milliyetçi hareketinde ise geçen seçime göre ciddi bir oy kaybı görülüyor. Türkiye İşçi Partisi ile girdiği ittifakta yüzde 11,7’den yüzde 10,4’e gerileyen ve tüm seçim bölgelerinde oy kaybına uğrayan Yeşil Sol Parti, baraj aşağı çekilmeseydi yüzde 10’unun altında kalarak meclis dışı olacaktı.

BÜYÜYEN AŞIRI UÇLAR
Artan ekonomik krizin mülteci krizi ile birleşmesi ve bunun seçime etkileri konusunu çok kez bu köşeden dile getirmiştim. Seçim sonucuna bakıldığında üç ayrı radikal eğilimin Türkiye’de hiç olmadığı kadar güçlenmesine yol açtığı görülüyor. Sorunlara bulunamayan çözümler öfkeyi ve daha radikal arayışları beraberinde getirir ve dünyada bunun çokça örneği de görülmektedir. Özellikle Avrupa'da zaman zaman mülteci karşıtlığı ve İslamafobi üzerinden aşırı sağın, ekonomik kriz dönemlerinde ise radikal solun siyaset sahnesine çıktığı görülür.

Üçü de yeni kurulan partiler olan Yeniden Refah Partisi, Zafer Partisi ve Türkiye İşçi Partisi özellikle metropollerde biriken öfkenin adresleri olmuş olduğu görünüyor. Bir sonraki seçime ise önemli bir birikim yarattıkları ve siyaset sahnesinde birer figür olavcakları görülüyor.

Yani mülteci karşıtlığı üzerinden aşırı sağ, ekonomik kriz sebebiyle aşırı sol ve koyu bir dindarlık üzerinden Siyasal İslamcı hareketin hiç olmadığı kadar kuvvetlendiği görülüyor. Bu tanımlamalar belki bu kesimde siyaset yürüten kesimleri rahatsız edecektir. Ancak siyaset literatüründeki karşılıkları budur.

Yükselen yıldız aşırı sağ

Mülteci karşıtlığı üzerinden özgün bir siyaset hattı belirleyen Zafer Partisi’nin başta genç kesim olmak üzere birçok toplumsal katmanı etkilediği ve Oğan'ın aldığı oy ile birlikte artık siyaset hattında anahtar bir role büründükleri görülüyor. Özellikle siyasette adaylık ve liste dayatmalarına karşı itirazı olan ve bunu kabul etmeyen kesimlerin kendisini Oğan ve Zafer Partisi ile ifade ettiğini söylemek gerekir. Evet Avrupa’da fazlaca örneği olan, mülteci karşıtlığında da kendine vücut bulan aşırı sağ politikaların mevcut konjektürde artık Türkiye’de önemli bir rağbet gördüğünü de belirtmek gerekir.

Muhafazakar dünyanın artık bir alternatifi var

Seçimin en çok şaşırtan sonuçlarından birisi de Yeniden Refah Partisi’nin aldığı ciddi oy oldu. Saadet Partisi’nin seçmeninin önemli bir bölümünün yanı sıra AK Parti’den de ciddi bir oy aldığı görülen Yeniden Refah Partisi’nin AK Parti’nin hakim olduğu Milli Görüşçü camiada ciddi bir alternatif hale geldiği görülüyor. Alınan yüzde 3’e yakın oyunda Erdoğan için ne kadar önemli olduğu da fark edilir durumda… Yeniden Refah Partisi’nin aşı karşıtlığı, kadın hakları konusunda aldığı bazı tutumlar siyaset hattını  ne kadar belirleyecek hep beraber göreceğiz.

Tepkili orta sınıfların alternatifi TİP

Gezi Parkı eylemlerinin ardından TKP’de yaşanan ayrışma sonrası Erkan Baş ve çevresinin yeniden ihya etmeye çalıştığı Türkiye İşçi Partisi ise uzun yıllar sonra bir sosyalist partinin aldığı en yüksek oy oranına ulaşmış durumda. Popüler isimleri etrafında toplayan TİP, seçime girdiği 49 kentte özellikle metropollerde rağbet gördü ve 4 vekillik kazandı. Bazı yerlerde ise vekillikleri bıçak sırtı kaybetti. Özellikle ekonomik kriz sebebiyle geçinemeyen ve her geçen gün konum kaybeden orta sınıfların ciddi bir rağbet gösterdiği TİP’e seçmen ayrıca bir mesaj da vermiş durumda… Oy potansiyellerinin büyük oranda CHP’nin kuvvetli olduğu alanlar olduğunu düşünürsek TİP’in Yeşil Sol Parti ile ittifakı konusunda adımlar atması istenebilir ve müşterek bir parti sosyalist olarak yola devam etmesini zorlayabilir. TİP eğer Yeşil Sol Parti dışında müşterek bir parti olarak yoluna devam ederse metropollerde daha da büyüme potansiyeline sahip...